Trzeba mieć oko na służby tajne. Tylko Polska nie ma niezależnego nadzoru

Wygląda, że służby dorosły do tego, żeby uznać, że przetwarzają dane osobowe i że ochrona danych osobowych i informacji niejawnych niekoniecznie muszą się wykluczać – twierdzi GIODO dr Edyta Bielak-Jomaa.

 

– Bez niezależnego organu do kontroli służb specjalnych ich działalność nie będzie podlegała wystarczającemu nadzorowi a prawa obywatelskie będą zagrożone – uważa RPO dr Adam Bodnar.

– To jest wielkie wyzwanie dla nowego rządu, jaki by on nie był, aby zaraz po tym, jak się ten rząd uformuje, podjąć maksymalnie pilne prace legislacyjne nad stworzeniem odpowiedniej regulacji – powiedział Bodnar, który wraz z GIODO uczestniczył w konferencji na temat działalności służb specjalnych i ochrony danych osobowych.

W 2014 r. Trybunał Konstytucyjny uznał, że część przepisów ws. zasad pobierania billingów i prowadzenia kontroli operacyjnej przez służby specjalne jest niekonstytucyjna. Wyrok zacznie obowiązywać od lutego 2016 r. Jeżeli do tego czasu nie wejdą w życie nowe regulacje, może zabraknąć podstaw prawnych dla niektórych działań służb.

Z kolei w 2014 r. Trybunał Sprawiedliwości UE orzekł nieważność unijnej dyrektywy dotyczącej przechowywania danych osobowych, która zobowiązała dostawców usług telekomunikacyjnych do przechowywania m.in. billingów.

– Wydaje mi się, że nowy rząd nie będzie miał wyjścia. Wyroki Trybunałów – konstytucyjnego i europejskiego – są jednoznaczne. Brak regulacji naprawdę może skomplikować działalność służb, a pamiętajmy, że mówimy o bezpieczeństwie – powiedziała dr Edyta Bielak-Jomaa.

– Rzwiązaniem europejskim jest stworzenie niezależnego mechanizmu kontroli nad działalnością służb specjalnych, a do tego dookreślenie w przepisach, jakich danych w jakich sytuacjach służby mogą używać  – podkreślił z kolei RPO.

W 2013 r. MSW przygotowało projekt ustawy o Komisji Kontroli Służb Specjalnych, który jednak nie został przesłany do Sejmu ze względu na wątpliwości konstytucyjne.

Jak zauważyła Bielak-Jomaa, nie ma chyba drugiego takiego kraju w UE, w którym w ogóle nie ma żadnego niezależnego nadzoru nad działalnością służb.

MSW proponowało, by komisja kontrolowała, czy działania cywilnych i wojskowych służb specjalnych są zgodne z prawem, w szczególności w zakresie praw i wolności obywatelskich. Chodziło m.in. o czynności operacyjno-rozpoznawcze służb, przetwarzanie przez nie danych osobowych obywateli oraz uzyskiwanie ich billingów. Komisja miała dostać prawo wglądu w materiały tajnych służb.

CODZIENNY SERWIS INFORMACYJNY PAP