W Wojskowej Akademii Technicznej, 20 bm. odbyła się uroczystość wręczenia nagród pięciu laureatom konkursu „Innowacje dla Bezpieczeństwa i Obronności” 2023 na najlepsze projekty w katalogu: Innowacje – Wdrożenia – Bezpieczeństwo – Obronność 2023. Konkurs, zorganizowany przez portal-mundurowy.pl, odbył się po raz piąty pod patronatem honorowym szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego oraz dyrektora Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.
Najnowszy katalog, który jest dostępny na stronie portalu w wersji elektronicznej stanowi przegląd innowacyjnych rozwiązań związanych z bezpieczeństwem i obronnością. W konkursie 2023 brało udział 40 projektów, w tym 19 pochodziły z uczelni i ośrodków badawczo-rozwojowych, 14 – z firm prywatnych a 7 ze spółek Polskiej Grupy Zbrojeniowej. Wybór projektów odbywał się na podstawie regulaminu. W tym roku jury konkursu składało się z przedstawicieli patronów honorowych (BBN i NCBR) oraz redakcji portal-mundurowy.pl, a także laureatów konkursu z 2022 roku,
Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że z 16 projektów opisanych w katalogu i dofinansowanych przez NCBR cztery zostało laureatami konkursu. Podziękowanie za cenną inicjatywą wydawania katalogu i ocenę najciekawszych projektów w imieniu dyrektora NCBR przekazała Agnieszka Ratajczak, dyrektor Biura Współpracy Międzynarodowej Centrum.
Trzy projekty z WAT na podium
W tym roku aż trzech laureatów konkursu jest związanych z WAT, gdzie odbyła się uroczystość wręczenia dyplomów podpisanych przez Jacka Siewierę, szefa BBN i Jacka Orła, p.o. dyrektora NCBR oraz statuetek. Uczelnia w Bemowa jest bowiem uczestnikiem konsorcjum Nowego pływającego wozu bojowego BORSUK (I miejsce), Radaru wstępnego wskazywania celów P-18 PL ( II miejsce ex aquo) oraz – jako lider – Mobilnego wieloczujnikowego systemu zabezpieczenia granicy ( II miejsce – ex aquo).
Ten ostatni projekt jest w trakcie realizacji i ma zakończyć się na początku maja 2024 r. Prof. dr. hab. Andrzej Dobrowolski, zastępca rektora ds. naukowych WAT podczas prezentacji projektów związanych z bezpieczeństwem i obronności ( w 2023 – 22, a w 2019 – 34) zwrócił uwagę jest on realizowany na potrzeby MSWiA. W tym przypadku wykorzystywany jest potencjał naukowy i badawczy Instytutu Optoelektroniki.
W rezultacie powstał prototyp systemu, którego nośnikiem jest pojazd terenowy o nadwoziu typu pickup z wysuwanym masztem teleskopowym, który umożliwia prowadzenie dookólnej obserwacji w paśmie podczerwieni w jakości HD. Dzięki wykorzystaniu wielu niezależnych czujników możliwe jest wykrywanie obiektów wielkości człowieka z odległości co najmniej 5000 metrów, również w trudno dostępnych obszarach przygranicznych. Pojazd z dwuosobową załogą został wyposażony między innymi w system informatyczny z odpowiednim oprogramowaniem. Ten system zapewnia prowadzenie działań i analizy sytuacji przedstawionej na mapie, wskazanie współrzędnych wykrytego obiektu, uzyskanie informacji o zakresie emisji radiowej, trajektorii przemieszczania się obiektu oraz podgląd sytuacji za pomocą obserwacyjnych urządzeń optoelektronicznych. Jest to rozwiązanie związane z bezpieczeństwem i przeznaczone dla funkcjonariuszy Straży Graniczne.
Uniwersalny BORSUK
WAT jest również członkiem konsorcjum budowy „Nowego pływającego wozu piechoty BORSUK”, który nie tylko zajął I miejsce w konkursie, ale także otrzymał najwięcej głosów na portalu na najbardziej potrzebny dla wojska i bezpieczeństwa projekt z katalogu 2023, uzyskują w miesięcznej sondzie ponad 23,6 proc. głosów. W imieniu lidera projektu nagrodę odebrał Janusz Czaja, dyrektor Biura Rozwoju i Badań HSW SA. Pod koniec lutego 2023 r. MON zatwierdził umowę ramową pomiędzy Agencją Uzbrojenia, a konsorcjum firm Polskiej Grupy Zbrojeniowej SA z Hutą Stalowa Wola S.A. jako liderem na dostawę tysiąca bojowych wozów piechoty BORSUK oraz 400 specjalistycznych pojazdów opartych na uniwersalnej modułowej platformie gąsienicowej. Niedługo będzie podpisana pierwsza umowa wykonawcza.
Konstruktorzy BORSUKA postawili na modułowość systemu, co oznacza, że uniwersalne gąsienicowe podwozie może być bazą do budowy wozów specjalistycznych: dowodzenia OSET, rozpoznawczych ŻUK, zabezpieczenia technicznego GEKON oraz ewakuacji medycznej GOTEM. Jednocześnie dyrektor Czaja dostrzega potrzebę uruchomienia w naszym kraju produkcji jednostek napędowych oraz wzmocnienia ochrony biernej pojazdu, a także uruchomienia pracy badawczo-rozwojowej na lżejszą wersją wieży.
Radar P-18 PL na potrzeby programu NAREW i WISŁA
II miejsce (ex aequo) w konkursie zajął Radar wstępnego wskazywania celów P-18PL, pracujący w paśmie metrowym dla zestawów rakietowych Obrony Powietrznej. Po 10 latach od rozpoczęcia pracy badawczo-rozwojowej przez konsorcjum PIT-RADWAR SA (lider) i WAT , w grudniu 2022 Agencja Uzbrojenia poinformowała o zakończeniu z wynikiem pozytywnym badań kwalifikacyjnych tego radaru. Jest on jednym z istotnych elementów systemów obrony powietrznej takich jak: WISŁA i NAREW.
Jak poinformował Marek Adamiak, członek Zarządu PIT-RADWAR SA, P-18PL jest radarem trójwspółrzędnym o zasięgu do 900 km. Pasmo metrowe sprawia, że stacja radiolokacyjna bardzo dobrze nadaje się do wykrywania obiektów powietrznych wykonywanych z wykorzystaniem technik Stealth (o obniżonej skutecznej powierzchni odbicia radiolokacyjnego). System stacji radiolokacyjnej P-18PL składa się z trzech jednostek, które zostały posadowione na podwoziach Jelcz 8×8 oraz 6×6: ∙ wozu antenowego (z rozkładającą się hydraulicznie w ciągu 30 minut anteną), wozu wskaźnikowego (ze stanowiskiem operatora, systemami łączności i transmisji danych) oraz z przyczepy z elektrownią polową holowaną przez wóz wskaźnikowy.
Zanim Radar wstępnego wskazywania celów P-18PL stanie się elementem systemu NAREW, dla PIT-RADWAR SA, który wchodzi w skład konsorcjum PGZ-Narew, niezmiernie ważnym przedsięwzięciem są zaplanowane w środę 21 bm. na poligonie w Ustce strzelania bojowo-doświadczalne z wykorzystaniem systemu przeciwlotniczego nowej generacji Mała Narew. W tym celu mają być wykorzystane m.in. pociski z aktywnymi głowicami radiolokacyjnymi CAMM oraz nowoczesne radary Soła .
Niszczyciel min ORP „Albatros”
Trzecie miejsce (ex aequo) w konkursie zajął niszczyciel min ORP ALBATROS. Jest to drugi okręt projektu 258, który wszedł do służby w sierpniu 2022 r., ale konsorcjum na czele ze stocznią Remontowa Shipbuilding przekazało Marynarce Wojennej RP identyczny trzeci już okręt tego typu, czyli ORP MEWA, a czwarty jest w trakcie budowy. Kmdr rez. Jacek Hamera, koordynator projektu 258 zwrócił uwagę m.in. na nowoczesne i uniwersalne rozwiązania zastosowane na tych okrętach, przystosowanych do operowania w warunkach zagrożenia bronią masowego rażenia. Chodzi m.in. o Okrętowy System Zarządzania Walką SCOT-M 258, opracowany przez OBR Centrum Techniki Morskiej SA czy też uzbrojenie seryjnych okrętów. Warto podkreślić, że podstawowy element okrętowego systemu uzbrojenia OSU-35K zajął I miejsce w konkursie „Innowacje dla Bezpieczeństwa i Obronności” 2022, pod patronatem szefa BBN oraz dyrektora NCBR.
Spółka z Gdańska dostarczyła także w latach 2019-2021 sześć holowników dla Marynarki Wojennej oraz podjęła się dla zagranicznego kontrahenta budowy dwóch jednostek rozpoznawczych. Prawdziwym wyzwaniem jest – jak pokreślił Jacek Hamera – udział w programie budowy wielozadaniowych fregat „Miecznik” .
Rakieta Perun z napędem hybrydowym
Jedynym cywilnym produktem nagrodzonym w konkursie jest rakieta suborbitalna z silnikiem hybrydowym SF1000 PERUN. Jak zastrzegł Marcin Sarnowski, dyrektor ds. sprzedaży i marketingu gdyńskiej firmy SpaceForest, wiele rozwiązań w tym projekcie jest podwójnego zastosowania. W dniu, w którym odbierał on nagrodę za zajęcie III miejsce ( ex aeqo) w naszym konkursie, na Poligonie Sił Powietrznych w Ustce zaplanowano próbę generalną. W swoim debiucie Perun ma za zadanie wznieść się na wysokość około 50 km. Docelowo rakieta powinna być zdolna do wyniesienia 50-kilogramowego ładunku na wysokość 150 km, przy bardzo niskich kosztach eksploatacji. Spółka jest jednym z pionierów na świecie wykorzystujących zielone paliwa do hybrydowych silników rakietowych. Do napędu stosowany jest podtlenek azotu jako utleniacz oraz zmodyfikowany wosk parafinowy (ekologiczne paliwo rakietowe)
Firma z Gdyni opanowała także technologię nawijania struktur kompozytowych, z których zbudowana jest rakieta. Dzięki temu jest ona lżejsza i trwalsza. SpaceForest opracował aplikację do przewidywań miejsca lądowania rakiety. Wprowadził też system sterowania ciągiem, aby trajektoria, czyli tor lotu rakiety, znajdowała się pod stałą kontrolą. Rakieta jest zaprojektowana tak, by zapewnić wysoką wydajność przy bardzo niskich kosztach eksploatacji. Loty suborbitalne są dużo tańsze niż wysłanie rakiety na orbitę. Jej dużą przewagą w stosunku do innych tego typu projektów jest także to, że może być wystrzeliwana z mobilnych wyrzutni z dowolnego miejsca na świecie. Koszt kilograma ładunku wystrzelonego w kosmos jest szacowany na kilka tysięcy dolarów.
Wysoka Inflacja i niskie płace hamują innowacyjne działania
W trakcie dyskusji uczestniczy nagrodzonych projektów zwracali uwagę m.in. na kwestie finansowe realizacji projektów, z których niemal każdy – przy wysokiej inflacji – wymaga aneksowania umów. Niestety, ale fakty świadczą o tym, że są coraz mniejsze nakłady na badania i rozwój. Zeszłoroczne wydatki związane z obronnością wyniosły 354 mln zł. To zaledwie 0,6 proc. rzeczywistych wydatków budżetu MON w sytuacji gdy do 23 kwietnia 2022 r. obowiązywały ustawowe zalecenia, by na innowacyjność przeznaczać 2,5 proc. budżetu MON (planowano wydać 1 140 mln zł). Ustawa o obronie Ojczyzny zaleciła szefowi MON, by planując środki na modernizację techniczną Sił Zbrojnych RP uwzględniał także „polski przemysłowy potencjał obronny oraz wydatki na badania naukowe i prace rozwojowe w dziedzinie obronności.
W tegorocznej decyzji budżetowej szefa MON (nr 8 z 17.02) zaplanowano 1 mld 254 zł na działalność badawczo-rozwojową związaną z obronnością, z tego na dotację dla NCBR przeznaczono 300 mln zł. W przypadku Agencji Uzbrojenia wydatki na prace rozwojowe zostały zastrzeżone, podobnie jak Plan Modernizacji Technicznej. W rezultacie, istnieje obawa, że przy dużych zakupach nowego sprzętu mogą pojawić się problemy z utrzymaniem i modernizacją dotychczasowego.
Kolejnym problemem w rozwoju innowacyjności polskiego potencjału obronnego są niskie płace w uczelniach i ośrodkach branżowych, co powoduje odpływ wielu zdolnych naukowców i konstruktorów, zwłaszcza do oddziałów zagranicznych firm.
Bolączką w polityce naukowej jest także brak konsekwencji w działaniu, czyli przerywanie dobrze rokujących programów w trakcie jego realizacji (np. dotycząca broni elektromagnetycznej), co ogranicza możliwości przeprowadzania badań.
***
W tym roku jury konkursu wyłoniło w konkursie „ Innowacje dla bezpieczeństwa i Obronności” w 2023 pięć projektów: Są to:
- Bojowy wóz piechoty BORSUK, opracowany przez konsorcjum w składzie Huta Stalowa Wola S.A. (lider), Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne S.A., Wojskowe Zakłady Elektroniczne S.A., Wojskowe Zakłady Inżynieryjne S.A., Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej, Wojskowa Akademia Techniczna, Akademia Sztuki Wojennej, Politechnika Warszawska, Ośrodek Badawczo- -Rozwojowy Urządzeń Mechanicznych sp. z o.o. i Rosomak SA (I miejsce – 6 pkt);
- Radar wstępnego wskazywania celów P-18 PL ( PITRADWAR SA – lider i WAT) – 5 pkt (II miejsce ex aequo);
- Mobilny wieloczujnikowy system zabezpieczenia granicy, projekt konsorcjum w składzie: Wojskowa Akademia Techniczna (lider), JSW Nowe Projekty SA, Vortex sp. z o.o. oraz SZYBICKI Sprzęt i Zabudowy Pojazdów Specjalistycznych Waldemar Szybicki ( 5 pkt, II miejsce, ex aequo),
- Niszczyciel min projektu 258 ORP ALBATROS, zrealizowany przez Remontową Shipbuilding SA (lider), Ośrodek Badawczo-Rozwojowy, Centrum Techniki Morskiej SA oraz PGZ Stocznię Wojenną ( 4 pkt, III miejsce, ex aequo),
- Rakieta suborbitalna z silnikiem hybrydowym SF1000 PERUN, na którą pracuje spółka SpaceForest sp. z o. o (4 pkt, III miejsce, ex aequo)
Źródło: portal-mundurowy.pl
