Wojenne bębny coraz głośniejsze, a młodzi Europejczycy nie chcą walczyć. Oto pięć przyczyn

Kiedy Ukraińcy domagają się dodatkowej zachodniej broni, surowszych sankcji gospodarczych lub zajęcia rosyjskich aktywów, niezmiennie dodają ostrzeżenie — prezydent Rosji Władimir Putin nie poprzestanie na Ukrainie.

Zachodni przywódcy powtarzają tę słowa, ostrzegając, że z powodu irredentystycznej Rosji Europa znajduje się obecnie w tym, co polski premier Donald Tusk nazwał „erą przedwojenną”.

„Nie chcę nikogo straszyć, ale wojna nie jest już pojęciem z przeszłości. Jest realna i zaczęła się ponad dwa lata temu. Najbardziej niepokojące w tej chwili jest to, że dosłownie każdy scenariusz jest możliwy. Wiem, że brzmi to druzgocąco, zwłaszcza dla młodego pokolenia, ale musimy przyzwyczaić się do tego, że rozpoczęła się nowa era: era przedwojenna — powiedział w marcu polski premier.

Podobnie prezydent USA Joe Biden, który w zeszłym tygodniu cytował treść kopii przemówienia rosyjskiego przywódcy wygłoszonego w lutym 2022 r., mówiąc, że ilustruje ono, jak Putin chce przywrócić sowieckie imperium. Kontynuował to podczas obchodów D-Day, rysując podobieństwa między oporem Ukrainy a walką z nazistami podczas II wojny światowej. „Ceną niekontrolowanej tyranii jest krew młodych i odważnych” — dodał.

Ale kontrola tyranii ma swoją cenę i, niestety, młodzi ludzie Zachodu najwyraźniej nie są gotowi jej zapłacić.

Zachodni przywódcy słusznie chwalili w zeszłym tygodniu „najwspanialsze pokolenie”, podkreślając niezwykły hart ducha, który skłonił głównie młodych ludzi do zejścia na ląd w obliczu strzałów i pocisków – dzień, który został m.in. przedstawiony w pierwszych scenach „Szeregowca Ryana” Stevena Spielberga. Brytyjski król Karol mówił o „najwyższej próbie” D-Day i fetował pokolenie, które „nie wzdrygnęło się, gdy nadszedł moment, by stawić czoła tej próbie”.

Podczas D-Day zginęło ponad 4 tys. żołnierzy alianckich, ponad 5 tys. zostało rannych — a to był dopiero początek. W ciągu ośmiu kolejnych tygodni amerykańscy, brytyjscy i kanadyjscy żołnierze starali się wydostać z przyczółka aliantów i w boleśnie powolnym tempie posuwać się naprzód przez wysokie i splątane żywopłoty (bocage – red.) Normandii.

Według historyka wojskowości Jamesa Hollanda te dwa miesiące przyniosły dzienną liczbę ofiar, która czasami przewyższała rzezie z I wojny światowej pod Passchendaele, Verdun czy Sommą. „Normandia była absolutnie brutalna” — napisał.

Młodzi Europejczycy mówią „dość”

Ale czy młodzi ludzie z Zachodu byliby równie nieugięci, gdyby dziś poddano ich próbie?

Wszystko wskazuje na to, że nie są w przedwojennym, ofiarnym nastroju. Jak wynika z ankiety przeprowadzonej w zeszłym roku w kilkunastu krajach UE na zlecenie Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych, respondenci tylko w trzech krajach — Polsce, Portugalii i Szwecji — wyrazili wyraźną wolę pomocy Ukrainie w odzyskaniu terytorium zagarniętego przez Rosję. Pięć innych krajów — Austria, Grecja, Węgry, Włochy i Rumunia — w większości opowiedziało się za zmuszeniem Kijowa do zaakceptowania ugody, a we Francji, Niemczech, Holandii i Hiszpanii opinia publiczna była bardziej podzielona.

Co bardziej niepokojące, badania opinii publicznej przeprowadzone zarówno w USA, jak i w Europie w ciągu ostatnich kilku lat podkreślają niechęć młodych ludzi do walki nawet za własne kraje — nie mówiąc już o obronie państw sojuszniczych.

Sondaż przeprowadzony w 2022 r. przez Quinnipiac University w Stanach Zjednoczonych wykazał, że tylko 55 proc. Amerykanów zostałoby i walczyło w obliczu inwazji; ponad jedna trzecia stwierdziła, że nie. Dwie trzecie osób w wieku od 50 do 64 lat stwierdziło, że pozostanie, osoby w wieku od 18 do 34 lat były znacznie bardziej nastawione na ucieczkę, a tylko 45 proc. stwierdziło, że pozostanie i będzie walczyć za swój kraj.

W międzyczasie sondaż Unherd przeprowadzony w Wielkiej Brytanii w zeszłym tygodniu wykazał, że 54 proc. Brytyjczyków uważa, że ich kraj będzie w stanie wojny w ciągu pięciu lat, a mimo to nie ma żadnych oznak ducha walki — nie ma rozbrzmiewającego szekspirowskiego „Jeszcze raz do wyłomu, drodzy przyjaciele, jeszcze raz”.

Nawet gdy wojenne bębny stają się coraz głośniejsze, tylko 29 proc. osób w przedziale wiekowym od 18 do 24 lat stwierdziło, że broniłoby Wielkiej Brytanii przed inwazją.

I pomimo wszystkich uwag na temat dziwnej decyzji premiera Rishiego Sunaka o wcześniejszym opuszczeniu uroczystości upamiętniających D-Day, rodzice młodych są tego samego zdania co ich potomstwo, a tylko mniej niż jedna czwarta twierdzi, że chciałaby, aby ich dzieci walczyły w obronie kraju.

Europejczycy kontynentalni również nie są bardziej wojowniczy ani patriotyczni. Według Gallupa, w przypadku, gdyby ich kraj został uwikłany w wojnę, tylko 32 proc. Europejczyków byłoby skłonnych walczyć.

Kilka państw NATO, w tym Łotwa, przywróciło już pobór do służby wojskowej lub, w przypadku Szwecji i Estonii, rozszerzyło go, by objąć nim większą liczbę osób. Według byłego prezydenta Estonii Toomasa Hendrika Ilvesa pobór do wojska mógłby zjednoczyć społeczeństwo i pomóc zasypać podziały społeczne i polityczne. W badaniach opinii publicznej można zauważyć, że młodzi ludzie w krajach bałtyckich i skandynawskich są gotowi do walki za swoje narody w stopniu większym niż ich odpowiednicy w innych częściach Europy.

W tym tygodniu niemiecki minister obrony Boris Pistorius ma przedstawić formalną propozycję częściowego poboru do wojska w celu zwiększenia liczebności Bundeswehry w służbie czynnej i wzmocnienia sił rezerwowych. Pomysł spotyka się jednak z opozycją ze strony trójpartyjnej koalicji rządzącej kanclerza Olafa Scholza, a także z dezaprobatą ze strony młodych ludzi — niedawny sondaż magazynu „Stern” wykazał, że 59 proc. młodych Niemców jest ogólnie przeciwnych tej koncepcji.

A jednak być może duch wojownika odrodzi się, jeśli dojdzie do konfliktu. Być może, jeśli Putin naprawdę myśli nie tylko o Ukrainie, będzie tak zaskoczony odpornością i duchem walki swoich przeciwników jak przed laty Adolf Hitler.

W 1933 r. społeczeństwo debatujące na Uniwersytecie Oksfordzkim uchwaliło wniosek: „Ta Izba pod żadnym pozorem nie będzie walczyć za swojego króla i kraj” — co Winston Churchill obwiniał później za ukształtowanie przekonania Hitlera, że jego europejscy wrogowie są łatwym łupem. Kiedy jednak wojna nadeszła, Hitler ostatecznie pozbył się tego przekonania.

I jak wspaniale jego przeciwnicy walczyli o to, o co teraz walczą Ukraińcy — o prawo do istnienia. Obyśmy nie musieli się przekonywać, czy dzisiejsi młodzi ludzie są równie silni.