Sejmowa komisja spraw zagranicznych opowiedziała się w środę za ratyfikacją umowy między rządami Polski i Izraela, która reguluje zasady organizacji wycieczek izraelskiej młodzieży do Polski. Teraz projekt trafi na obrady plenarne Sejmu.
Na środowym posiedzeniu sejmowa komisja spraw zagranicznych debatowała nad projektem ustawy ratyfikującej umowę międzynarodową zawartą w marcu tego roku między ministrami spraw zagranicznych Polski i Izraela Zbigniewem Rauem oraz Eli Cohenem. Celem umowy jest uregulowanie kwestii zorganizowanych wyjazdów młodzieży izraelskiej do Polski, i odwrotnie.
Jak tłumaczył na posiedzeniu komisji reprezentant MSZ, wiceminister Paweł Jabłoński, celem umowy jest z jednej strony uregulowanie kwestii bezpieczeństwa podczas wyjazdów, w tym zwłaszcza obecności uzbrojonych strażników przy izraelskich wycieczkach w Polsce. Jak wskazał, na mocy umowy zapewnieniem bezpieczeństwa wycieczkom w Polsce mają zajmować się służby polskie, a w Izraelu – izraelskie. Z drugiej strony, jak mówił Jabłoński, celem jest również wzbogacenie programów wycieczek izraelskich – skupionych wokół kwestii II wojny światowej i Zagłady o wizyty w miejscach będących świadectwem wspólnej historii obu narodów. Jabłoński wskazał, że celem jest również wprowadzenie do programów wycieczek spotkań rówieśników z obu krajów.
Podczas dyskusji posłowie – w tym posłowie PiS, jak Michał Jach i Joanna Lichocka oraz opozycji, w tym Maciej Gdula i Maciej Konieczny z Lewicy oraz Władysław Teofil Bartoszewskie z Koalicji Polskiej – oceniali, że umowa ta jest korzystna dla Polski i wyrażali nadzieje, że jej wejście w życie przyczyni się do poprawy stosunków między Polską i Izraelem. Po debacie komisja zarekomendowała przyjęcie ustawy ratyfikującej.
Porozumienie porządkujące zasady organizacji izraelskich wizyt edukacyjnych w Polsce i gwarantujące także stronie polskiej możliwość organizacji wizyt edukacyjnych w Izraelu na tych samych zasadach podpisali 22 marca w Warszawie szefowie MSZ Polski i Izraela: Zbigniew Rau i Eli Cohen.
W maju do Sejmu trafił krótki projekt ustawy ratyfikującej umowę. W uzasadnieniu podkreślono, że celem zawiązania umowy między Polską i Izraelem jest stworzenie ram prawnych do organizacji wszystkich wizyt studyjnych młodzieży izraelskiej w Polsce oraz młodzieży polskiej w Izraelu pod auspicjami ministerstw właściwych do spraw edukacji obydwu państw.
„Dzięki zapewnieniu wizyt studyjnych młodzieży obydwu państw kolejne pokolenia młodzieży będą mieć okazję do poznawania historii swoich Narodów, w tym historię Holokaustu i innych zbrodni II Wojny Światowej. Ponadto celem Umowy jest, aby wizyty studyjne odbywały się w miejscach związanych z polsko-żydowskim wielowiekowym dziedzictwem oraz historią i kulturą Polski i Izraela, jak również stworzenie możliwości wzajemnego poznawania się i nawiązywania kontaktów przez młodzież Polski i Izraela” – czytamy w uzasadnieniu projektu.
„Wrażenie to potęgowała uzbrojona ochrona”
Wskazano również, że potrzeba podpisania umowy wynika również z tego, że „w związku z wyjazdami edukacyjnymi izraelskiej młodzieży do Polski, strona polska w przeszłości odnotowywała pewne problemy dotyczące organizacji takich wyjazdów”.
„Głównym problemem był wzrost negatywnych odczuć wobec Polski i Polaków wśród młodzieży izraelskiej po powrocie z wyjazdu edukacyjnego, co powodowało wśród niej wzrost postaw nacjonalistycznych i syjonistycznych” – głosi uzasadnienie.
Polska – jak dalej czytamy – postrzegana była przez młodzież izraelską przez pryzmat obozów zagłady (śmierci) i obozów koncentracyjnych. Ponadto – głosi tekst – młodzież nie zapoznawała się z odbudową życia żydowskiego w Polsce i była izolowana od kontaktów z Polakami.
„Uczestnicy wycieczek słyszeli od przewodników o grożących im w Polsce niebezpieczeństwach i wrażenie to potęgowała uzbrojona ochrona, która często arogancko odnosiła się do innych zwiedzających, a także przypadkowych przechodniów” – napisano w uzasadnieniu.
Wskazano też, że problematyczna z polskiego punktu widzenia była również przyjęta przez stronę izraelską perspektywa nauczania o zbrodni Holocaustu, bez odniesień do szerszego kontekstu historycznego, w tym okupacji polskich ziem, zbrodni na polskim narodzie, innych narodach i grupach etnicznych oraz odpowiedzialności w tym zakresie obu totalitaryzmów: hitlerowskiego i sowieckiego.
W uzasadnieniu podniesiono także kwestie uzbrojonej ochrony wycieczek młodzieży izraelskiej. Podkreślono, że mimo podejmowanych prób w kolejnych latach kwestia ochrony grup izraelskiej młodzieży nie została uregulowana w umowie międzynarodowej, a zaświadczenia na przywóz broni w celu ochrony obywateli izraelskich przyjeżdżających do Polski wydawane były funkcjonariuszom na podstawie art. 40 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji.
„Zgodnie z projektowanym stanem prawnym w ramach Umowy Strona polska w całości przejmie odpowiedzialność za bezpieczeństwo i ochronę grup młodzieży izraelskiej. Kwestie dotyczące udziału oficerów ochrony izraelskiej będą wynikać z decyzji właściwych instytucji krajowych oraz oceny stanu bezpieczeństwa” – głosi uzasadnienie.
Jak czytamy, w przypadku zwiedzania instytucji kultury lub miejsc pamięci objętych obowiązkową ochroną strona izraelska dostosuje się do wszelkich obostrzeń, zasad wynikających z dokumentacji ochronnej danej jednostki, regulaminów, w szczególności dotyczących wnoszenia na teren wyżej wymienionych jednostek broni, jak i przedmiotów oraz środków mogących zagrażać życiu i zdrowiu.
„Przyjętą zasadą będzie wspólna opieka nad wyjazdami przez przewodników polskich i izraelskich. Grupom na terenie zwiedzanych obiektów towarzyszyć będzie, w miarę możliwości, w Polsce polski przewodnik władający w dostatecznym stopniu językiem angielskim lub hebrajskim, a w Izraelu analogicznie izraelski przewodnik władający językiem angielskim lub polskim” – czytamy w uzasadnieniu.
Program wyjazdów
Treść programu wyjazdów ma być ustalana w porozumieniu między stronami, „dążącymi do zapewnienia jak najpełniejszej realizacji celów Umowy”.
Zwrócono uwagę, że integralną częścią Umowy jest załącznik zawierający spis muzeów i instytucji rekomendowanych do odwiedzenia w czasie wizyty młodzieży izraelskiej w Polsce. Analogicznie, załącznik ten uwzględnia miejsca rekomendowane do odwiedzenia przez polskie wycieczki w Izraelu.
Podkreślono, że „nie przewiduje się co do zasady możliwości towarzyszenia grupom przez uzbrojonych izraelskich oficerów ochrony”.
„W przypadku zgody Strony polskiej na obecność izraelskiej uzbrojonej ochrony w wyjątkowych sytuacjach Umowa określa przesłanki dotyczące możliwości wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oficerów ochrony z Izraela ochraniających wycieczki edukacyjne, które trudno jest traktować jako delegacje oficjalne. Umożliwi to konsulom Rzeczypospolitej Polskiej jednoznaczną ocenę stanu faktycznego przed wydaniem zaświadczenia na przywóz broni na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej” – napisano w uzasadnieniu.
W połowie czerwca 2022 r. ministerstwo edukacji Izraela poinformowało o odwołaniu wyjazdów edukacyjnych do Polski dla uczniów szkół średnich. Ministerstwo uzasadniło swoją decyzję tym, że pojawiły się problemy, które uniemożliwiły właściwe i bezpieczne informowanie uczniów podczas podróży. Rzecznik MSZ Łukasz Jasina przekazał wówczas, że powrót do dotychczasowych zasad, m.in. wycieczek młodzieży żydowskiej z udziałem uzbrojonych służb izraelskich, nie jest możliwy.
Młodzież izraelska tradycyjnie przyjeżdżała do Polski latem, by zwiedzić byłe niemieckie nazistowskie obozy w celu zdobycia wiedzy o Holokauście i uczczenia pamięci pomordowanych. Wyjazd ten od dawna uważany jest za kamień milowy w izraelskiej edukacji, a przed wybuchem pandemii co roku brało w nim udział ok. 40 tys. izraelskich uczniów.
Źródło: nczas.com
