Z dniem 12 kwietnia br. weszła w życie nowelizacja rozporządzenia MON z 20 marca br. w sprawie dodatków do uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych. Zmiany były konieczne w związku ze sformowaniem 31 grudnia 2022 r. Powietrznej Jednostki Operacji Specjalnych w Powidzu i koniecznością wypłaty dodatku specjalnego. Jednak większe emocje wzbudza sprawa wypłaty wyrównania za gratyfikację urlopową tym żołnierzom, którzy skorzystali z urlopu w dwóch pierwszych miesiącach. Różnica między nową o starą stawką wynosi 140 zł na osobę uprawnioną.
Jest to pierwsza nowelizacja rozporządzenia MON 9 stycznia 2023 r. w sprawie dodatków do uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych (Dz. U. poz. 149). W nowych regulacjach, które zostały opublikowane 29 marca br. ( Dz.U. poz. 597 resort obrony przypomniał sobie, że żołnierzom sformowanej pod koniec roku Powietrznej Jednostki Operacji Specjalnych przysługuje dodatek specjalny. Przejęła ona zadania 7 eskadry działań specjalnych w Powidzu, w której pełnienie służby wojskowej uprawnia do otrzymywania dodatku służbowego w wysokości 0,5 kwoty bazowej (750 zł).
Nowe przepisy będą miały zastosowanie do żołnierzy zawodowych od 31 grudnia 2022 r. Dzięki temu skorzystają na tym żołnierze z Powietrznej Jednostki Operacji Specjalnych , a także specjalsi, którzy w tym roku odeszli na emeryturę. Dotychczasowe regulacje nie pozwalały na uwzględnienie dodatku służbowego do podstawy wymiaru emerytury.
Gratyfikacja urlopowa z wyrównaniem czy nie?
Ta sprawa dotyczy stosunkowo niewielkiej grupy żołnierzy zawodowych. Za to spore emocje wywołuje wypłata gratyfikacji urlopowej dla kadry zawodowej WP na nowych zasadach. Pod koniec stycznia br. resort obrony narodowej wysłał do uzgodnień międzyresortowych projekt rozporządzenia MON w sprawie gratyfikacji urlopowej żołnierzy zawodowych.
Zgodnie z intencją MON w projekcie rozporządzenia MON pojawił się zapis, że żołnierze zawodowi otrzymujący gratyfikację urlopową za rok 2023 w okresie od 1 stycznia do 28 lutego otrzymają wyrównanie po podwyżce od 1 marca najniższego uposażenia zasadniczego o 400 zł brutto.
Projekt rozporządzenia jest aktem wykonawczym do art. 446 ust. 6 ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz. U. poz. 2305). Zgodnie z tymi regulacjami, żołnierzom zawodowym przysługuje raz w roku gratyfikacja urlopowa, a jeśli zostali powołani w danym roku, to należność przysługuje za służbę co najmniej 6 miesięczną.
Wyrównanie wykracza poza upoważnienie ustawowe
W § 2 pkt 1 projektu rozporządzenia zapisano, że “wysokość gratyfikacji urlopowej na jedną osobę uwzględnianą przy ustalaniu jej wysokości wynosi 35 proc, najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza obowiązującego w dniu 1 stycznia roku kalendarzowego, w którym żołnierz nabył prawo do urlopu wypoczynkowego”. Na 1 stycznia br. najniższa kwota uposażenia zasadniczego szeregowego zawodowego wynosiła 4560 zł, ale od 1 marca jest to już 4960 zł brutto. A to oznacza, że od 1 marca gratyfikacja urlopowa została podwyższona z 1596 zł do 1736 zł na jedną osobę uprawnioną.
Dlatego w §2 pkt 1 projektu rozporządzenia pojawił się zapis , że w “ przypadku podwyższenia najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza
w trakcie roku kalendarzowego, żołnierzom, którym wypłacono już gratyfikację urlopową za ten rok wypłaca się z urzędu odpowiednie wyrównanie wypłaconej gratyfikacji w terminie 14 dni od dnia dokonania podwyższenia najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza”. Chodzi o wojskowych, którzy byli na urlopie od początku stycznia do końca lutego 2023 r.
Tymczasem Rządowe Centrum Legislacji ( RzCL) w piśmie z 3 kwietnia do Anny Bajurskiej, zastępcy Dyrektora Departamentu Prawnego w MON ponownie podnosi, że „ projektowany § 2 ust. 2 regulujący wypłatę wyrównania gratyfikacji urlopowej wykracza poza zakres upoważnienia ustawowego, uzupełnia przepisy ustawy upoważniającej i tym samym powinien być wykreślony”.
Wiceszef MON podtrzymuje stanowisko resortu
Tymczasem Michał Wiśniewski, wiceminister obrony narodowej w piśmie z 7 kwietnia br. informuje, że na stronie RzCL został zamieszczony nowy tekst projektu rozporządzenia MON, z prośbą o zajęcie stanowiska w ciągu 3 dni. W uzasadnieniu podał, że „jest to związane z koniecznością niezwłocznego wejścia w życie tego rozporządzenia, co umożliwi wypłatę gratyfikacji urlopowych z uwzględnieniem z dniem 1 marca 2023 r. podwyżki najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego oraz dokonanie wyrównania wypłaconych dotychczas gratyfikacji urlopowych”.
Wiceszef MON dodał, że w stosunku do poprzednio przekazanej do uzgodnień międzyresortowych wersji projektu rozporządzenia dokonano zmiany w § 2 ust. 2. Wprowadzono regulację wskazującą wysokość gratyfikacji urlopowej, w przypadku gdy nastąpi podwyższenie najniższego uposażenia zasadniczego w trakcie roku kalendarzowego. Taka sytuacja miała miejsce w 2023 r., w którym podwyżkę uposażeń żołnierzy zawodowych dokonano ze skutkiem na dzień 1 marca 2023 r. W takim przypadku podstawę obliczenia gratyfikacji urlopowej stanowić będzie podwyższone uposażenie. W przypadku natomiast gratyfikacji, które zostały już wypłacone, przewiduje się ich odpowiednie wyrównanie.
Pomimo wątpliwości RzCL, MON w projekcie rozporządzenia podtrzymał pierwotny zapis, że wyrównanie będzie żołnierzom przysługiwało za pobraną gratyfikację w okresie dwóch pierwszych miesięcy. W ciągu najbliższych kilkunastu dni będziemy mogli się przekonać czyje jest na wierzchu w sporze między tymi instytucjami. Należy zakładać, że MON, a przy pierwszej okazji nastąpi nowelizacja art. 446 ustawy o obronie Ojczyzny.
Kiedy składamy wniosek i terminy wypłaty gratyfikacji
W obu wersjach projektu rozporządzenia MON zapisano, że wypłata gratyfikacji następować będzie na wniosek żołnierza lub uprawnionej osoby złożony do dowódcy jednostki wojskowej. Wniosek należy złożyć:
- przed rozpoczęciem urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 5 dni roboczych lub po zakończeniu tego urlopu albo,
- po przedstawieniu dowodu dokonania opłaty za lub przedpłaty na odpłatną formę wypoczynku żołnierza, jego małżonka lub dziecka pozostającego na jego utrzymaniu, albo,
- po wyznaczeniu lub skierowaniu żołnierza do pełnienia służby poza granicami państwa.
Wzorem poprzednich regulacji założono, że liczbę osób uwzględnianych przy ustalaniu gratyfikacji urlopowej określa się na podstawie oświadczenia zawartego we wniosku, według stanu rodzinnego żołnierza w dniu złożenia wniosku. W przypadku gdy oboje rodzice są żołnierzami zawodowymi przyjęto, że jej wypłata następuje po złożeniu oświadczenia stwierdzającego, że drugi rodzic dziecka nie otrzymał gratyfikacji urlopowej na to dziecko w danym roku.
W przypadku gdy żołnierz został zwolniony z zawodowej służby j, gratyfikację urlopową wypłaca się w terminie płatności odprawy. Określono również tryb wypłacania gratyfikacji w przypadku śmierci, uznania za zmarłego lub zaginięcia żołnierza. Przyjęto, że w takich przypadkach liczbę osób uwzględnianych przy ustalaniu gratyfikacji urlopowej ustalać się będzie na podstawie pisemnego oświadczenia członka rodziny żołnierza, według stanu rodzinnego żołnierza w ostatnim dniu pełnienia zawodowej służby wojskowej.
Projekt rozporządzenia wejdzie w życie po 14 dniach od publikacji. R.Ch.
