Po raz pierwszy od początku wieku międzynarodowe transfery broni nie wzrosły między latami 2011-15 a 2016-20. Jednak ich wartość jest bliska najwyższemu poziomowi od zakończenia zimnej wojny – wynika z opublikowanego w poniedziałek raportu Sztokholmskiego Instytutu Badań nad Pokojem (SIPRI).
„Jest za wcześnie, aby stwierdzić, czy gwałtowny wzrost transferów broni, jaki miał miejsce w ciągu ostatnich dwóch dekad, ustabilizował się. Skutki gospodarcze pandemii Covid-19 mogą spowodować, że niektóre kraje ponownie przeanalizują swoje plany zakupowe w nadchodzących latach. Jednak w tym samym czasie, u szczytu pandemii w 2020 roku, kilka państw podpisało duże kontrakty zbrojeniowe” – stwierdza autor raportu Peter D. Wezeman.
Z opracowania SIPRI wynika, że Stany Zjednoczone pozostają największym na świecie dostawcą broni. Ich udział w światowym eksporcie broni wzrósł między latami 2011-15 a 2016-20 z 32 proc. do 37 proc. W ostatnich pięciu latach USA sprzedały broń do 96 krajów, najwięcej spośród państwa świata. Prawie połowa, 47 proc. transferów uzbrojenia, trafiła na Bliski Wschód, a 24 proc. do Arabii Saudyjskiej.
Według raportu traci na znaczeniu Rosja, drugi największy na świecie eksporter broni. Rosjanie w latach 2016-20 odpowiadali za 20 proc. globalnego handlu bronią. W latach 2011-15 udział ten wynosił 26 proc. „Ma to związek ze spadkiem o 53 proc. eksportu rosyjskiej broni do Indii. Tej straty nie zrekompensował wzrost sprzedaży uzbrojenia z Rosji do Chin, Algierii oraz Egiptu” – uważa współautorka raportu Alexandra Kulimova. Według badaczki, „eksport broni z Rosji wzrośnie prawdopodobnie w najbliższych latach, gdyż kraj ten podpisał w ostatnim czasie kilka ważnych umów zbrojeniowych, ale będzie zmagać się z dużą konkurencją ze strony USA”.
Trzecim największym eksporterem broni jest Francja, której udział w światowym handlu bronią w ostatnich pięciu latach wynosił 8,2 wobec 5,6 proc. w latach 2011-2015. Oznacza to wzrost o 44 proc. Największymi odbiorcami francuskiego uzbrojenia są Indie, Egipt i Katar.
Na czwartym miejscu w globalnym zestawieniu eksporterów broni są Niemcy, które zwiększyły między 2011-15 a 2016-20 sprzedaż uzbrojenia o 21 proc. W ostatnich pięciu latach kraj ten odpowiadał za 5,5 proc. światowego handlu bronią. Największymi rynkami zbytu niemieckich firm zbrojeniowych są Korea Południowa, Algieria oraz Egipt.
Chiny są drugim czołowym obok Rosji producentem broni, który stracił w ciągu ostatnich lat na eksporcie uzbrojenia. Chiny w latach 2016-20 odpowiadały za 5,2 proc. globalnego handlu bronią. W latach 2011-15 udział ten wynosił 5,6 proc. Odbiorcami chińskiego uzbrojenia były głównie Pakistan, Bangladesz oraz Algieria.
Z raportu SIPRI wynika, że największy wzrost importu uzbrojenia w ciągu ostatniej dekady odnotowano na Bliskim Wschodzie, gdzie trwa „strategiczna konkurencja między krajami Zatoki Perskiej”. W tym regionie kraje (głównie Arabia Saudyjska, Katar, Zjednoczone Emiraty Arabskie) zakupiły latach 2016-20 o 25 proc. więcej uzbrojenia niż w latach 2011-2015.
Eksperci zwracają uwagę, że między 2011-15 a 2016-20 o 136 proc. wzrosła wartość broni importowanej przez Egipt. Ma to związek, jak podkreśla SIPRI, z zaangażowaniem tego kraju w spór z Turcją dotyczący złóż gazu ziemnego we wschodniej części Morza Śródziemnego. Za to w tym samym przedziale czasowym Turcja zmniejszyła import broni o 59 proc. W 2019 roku USA wstrzymały dostawy myśliwców F-35 po zakupie przez Turcję od Rosji rakietowego systemu obrony powietrznej.
