W poniedziałek Rada Ministrów przyjęła projekt przyszłorocznego budżetu państwa, z dochodami w wysokości 404,4 mld zł i wydatkami na poziomie 486,7 mld zł oraz finansowaniem potrzeb obronnych Polski na zwiększonym poziomie 2,2 proc. PKB. To nie znaczy, że w budżecie MON będzie więcej pieniędzy. W rzeczywistości ma być mniej niż w tym roku o ok. 800 mln zł, bo pandemia koronowirusa przyhamowała gospodarkę. Dlatego Biuro Bezpieczeństwa Narodowego proponuje przyspieszenie wzrostu nakładów na obronność, co pozwoliłoby zrekompensować budżetowi obronnemu spodziewany spadek PKB z powodu pandemii.
To już druga przymiarka rządu do przyszłorocznego budżetu państwa. Miesiąc temu Rada Ministrów przyjęła wstępne założenia budżetu państwa, i odesłała go do konsultacji z Radą Dialogu Społecznego. Zmian jest niewiele – nieco wyższe są dochody budżetu państwa i nieznacznie mniejszy deficyt (o 400 mln zł). Gabinet Mateusza Morawieckiego założył, że z powodu światowego kryzysu gospodarczego spowodowanego pandemią COVID-19 w 2020 r. PKB spadnie o 4,6 proc., aby w 2021 r. wzrosnąć o 4,0 proc. Głównym czynnikiem wzrostu pozostanie popyt krajowy.
Zamrożone płace budżetówki i zmiany w nagrodach uznaniowych
Jednocześnie rząd, oprócz projektu ustawy budżetowej na 2021 r. przygotował szereg szczegółowych rozwiązań służących realizacji przyszłorocznej ustawy budżetowej W komunikacie poinformował o zamrożeniu płac w budżetówce na poziomie 2020 r., w tym również kwoty bazowej wynoszącej 1 614,69 zł dla żołnierzy (przy utrzymaniu mnożnika na poziomie 3,811) i funkcjonariuszy oraz 1 803,16 zł dla Służby Celno-Skarbowej.
Zmienią się zasady dotyczące naliczania nagród uznaniowych. W przypadku żołnierzy zawodowych, istotne są zmiany w artykułach 31 i 32. Z tych przepisów wynika, że w MON nie będzie tworzony fundusz nagród, o którym mowa w art. 84 ust. 1b ustawy pragmatycznej. Oznacza to, że wykreślono zapis, że jego wysokość nie może być niższa niż 2,5 proc. planowanych na dany rok kalendarzowy środków na uposażenia żołnierzy zawodowych. W miejsce funduszu nagród możliwe będzie przyznawanie nagród za szczególne osiągnięcia czy zachowania ze środków pochodzących m.in. z wakatów.
Ponadto zaproponowano wykreślenie art. 89c ust. 2 ustawy o służbie wojskowej, w którym przewidziano, że środki finansowe uzyskane z tytułu zmniejszenia uposażeń żołnierzy zawodowych w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim przeznacza się w całości na nagrody uznaniowe za wykonywanie zadań służbowych w zastępstwie żołnierzy zawodowych przebywających na zwolnieniach lekarskich. Był to zapis, który został wprowadzony po ujednoliceniu od 1 czerwca 2014 r. zasad wynagrodzenia żołnierzy i funkcjonariuszy za czas choroby. Za pobyt na L4 mundurowi otrzymują 80 proc. uposażenia, tak jak wszyscy inni pracownicy, z nielicznymi wyjątkami. Nagrody miały zrekompensować wojskowym i funkcjonariuszom dodatkową pracę pod nieobecność swoich kolegów.
Wyższe renty i emerytury
Rząd założył, że wskaźnik waloryzacji emerytur i rent w 2021 r. wyniesie 103,84 proc. Coroczna waloryzacja emerytur opiera się na dwóch wskaźnikach – na inflacji cen produktów, które kupują emeryci i na co najmniej 20 proc. wzroście płac pracowników. Jest to wynik przede wszystkim wysokiej w tym roku inflacji, szacowanej na 3,3 proc. Zaproponował, by w 2021 r. jako podstawę do wzrostu świadczeń przyjąć właśnie owe 20 proc., czyli wymagane prawem minimum. W 2021 r. średnioroczny wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych w 2021 r. ma być o połowę niższy (1,8 proc. ).
Do tego dojdzie wypłata 13. emerytury w wysokości minimalnego świadczenia w kwietniu 2021 r. Obecnie jest to kwota 1200 zł brutto. Niewykluczone, że minimalna emerytura wzrośnie tylko o 3,84 proc. obowiązkowej waloryzacji, czyli do 1246,09 zł brutto. Rząd przewiduje także wypłatę 14. emerytury, nie dla wszystkich, ale do tej pory nie przyjęto ustawy.
Wojsko otrzyma 2,2 proc. PKB, ale BBN proponuje więcej
Na obronę narodową rząd zamierza przeznaczyć 2,2 proc PKB, czyli tyle, ile zapisano w znowelizowanej w 2017 r. ustawie o modernizacji technicznej sił zbrojnych ( w tym roku jest to 2,1 proc. PKB). Jak wynika z projektu ustawy budżetowej na 2021 r. opublikowanego przed miesiącem wraz z uzasadnieniem oraz załącznikami, wydatki na obronę narodową w 2021 r. mają wynieść 51 mld 182 mln zł (przy zakładanym wzroście PKB o 4 proc. i deficycie budżetu państwa szacowanym na 82,3 mld zł). Tymczasem niedawno Sejm przystąpił do nowelizacji tegorocznego budżetu, z rekordowym deficytem 109,3 mld zł, w którym dodatkowo zwiększono wydatki obronne o prawie trzy miliardy zł – do 52 mld 14 mln zł, z przeznaczeniem na modernizację techniczną SZ R, przy spadku PKB aż o 4,6 proc. To oznacza spadek wydatków obronnych w przyszłym roku o ok. 800 mln zł w stosunku do 2020 r
Nie jest wykluczony scenariusz nowelizacji ustawy modernizacyjnej, przewidujący przyspieszenie wzrostu nakładów na obronność do 2,5 proc. PKB już w 2024 r. zamiast do końca 2030 r. Takie rozwiązanie przewiduje zaakceptowana przez rząd i przyjęta w maju br. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego. O takiej właśnie możliwości poinformował szef BBN Paweł Soloch podczas ubiegłotygodniowej konferencji Defence24 Day. Tym bardziej, że podstawowym warunkiem modernizacji jest zapewnienie stałych i odpowiednich środków finansowych, a także ich racjonalne wydatkowanie
Struktura wydatków budżetu obronnego
Porównując zaplanowane na 2021 r. wydatki na obronę narodową z nowelizacją tegorocznego budżetu można wstępnie ocenić, który z rodzajów sił zbrojnych skorzysta najbardziej i gdzie są największe oszczędności. Struktura projektu budżetu MON na 2021 wygląda następująco:
Wojska Lądowa (otrzymają 4,176 mld zł w 2021 r. wobec 4,150 mld zł w poprawionej wersji budżetu MON na 2020 r.),
Siły Powietrzne – 1,888 mld zł (1,858 mld zł),
Marynarka Wojenna – 740 mln zł (737 mln zł),
Żandarmeria Wojskowa – 360 mln zł (357 mln zł),
Wojska Obrony Terytorialnej – 864 mln zł (668 mln zł),
Wojska Specjalne – 447 mln zł (420 mln zł),
Służba Wywiadu Wojskowego – 206 mln zł (224 mln zł)
Służba Kontrwywiadu Wojskowego – 293 mln zł ( 310 mln zł),
Cyberbezpieczeństwo i wsparcie kryptologiczne – 918 mln zł,
Dowodzenie i kierowanie SZ – 861 mln zł (844 mln zł),
Urzędy centralne – 226 mln zł ( 273 mln zł),
Szkolnictwo wyższe i nauka – 697 mln zł ( 672 mln zł),
Zabezpieczenie wojsk (IWSZ) – 8,984 mld zł (9,380 mln zł),
Centralne wsparcie – 16,668 mld zł ( 19,212 mln zł),
Wojskowe misje – 406 mln zł (351 mln zł),
Świadczenia osób fizycznych – 9,6 mld zł ( 8,874 mln zł),
Emerytury i renty wojskowe – 7,807 mld zł (7,341 mld zł),
Ochrona zdrowia – 297 mln zł (239 mln zł),
Kultura – 252 mln zł ( 222 mln zł),
Dotacje dla AMW – 1,033 mln zł (933 mln zł),
Duszpasterstwo – 25,5 mln zł ( 25,7 mln zł).
Jak wynika z rządowej wersji budżetu państwa na 2021, polityka zaciskania pasa obejmie w resorcie obrony narodowej wojskowe służby specjalne, instytucje centralne MON oraz zabezpieczenie wojsk, czyli wydatki podległe szefowi Inspektoratu Wsparcia SZ, a przede wszystkim centralne wsparcie. Pod tym pojęciem kryją się wydatki objęte centralnymi planami rzeczowymi, m.in. zakupy oraz remonty uzbrojenia i sprzętu wojskowego, inwestycje budowlane, zakupy amunicji, paliwa, umundurowania, leków i żywności na zapasy mobilizacyjne, a także współfinansowanie programów inwestycyjnych NATO.
Niepokojący jest zwłaszcza spadek wydatków majątkowych, w tym na zakupy sprzętu i uzbrojenia, które w 2021 r. mają wynieść 15,6 mld zł wobec 17 mld 353 mln zł w 2020 r. Sprawa zapewne się wyjaśni podczas szczegółowej analizy wydatków obronnych w parlamencie. R.Ch.
