W fragmencie poświęconym Polsce raportu amerykańskiego Departamentu Stanu nt. poziomu wolności religijnej na świecie przyznano, że z polskim rządem toczone są rozmowy w celu zaspokojenia roszczeń żydowskich wobec mienia bezspadkowego.
Większość raportu „Poland 2019 International Religious Freedom Report” poświęcona została przypadkom antysemityzmu w Polsce i na tym aspekcie skupiły się opisujące go polskie media (m.in. Rzeczpospolita i Onet ). Jedynie krótki fragment poświęcono m.in. agresji wobec księży katolickich, w tym na ks. Ireneusza Bakalarczyka we Wrocławiu, albo zdarzeniu w parafii św. Jana Chrzciciela w Szczecinie, w którym ucierpiał proboszcz.
CZYTAJ TAKŻE: Izraelska gazeta uznała Konfederację za przeszkodę dla żydowskich roszczeń
W raporcie opisano także działania USA mające na celu restytucję mienia żydowskiego. Już we wstępie zauważono w kontekście analizy stosunku polskiej klasy rządzącej do Żydów, że w zeszłym roku „rząd i różne partie polityczne odrzucały wezwania do szerokiej, przyspieszonej restytucji własności prywatnej”.
Ambasador USA, inni pracownicy ambasady i dyplomaci omawiali z rządem kwestię restytucji mienia żydowskiego i przeciwdziałania antysemityzmowi. W lutym (2019 roku – red.) Sekretarz Stanu publicznie wezwał rząd do podjęcia działań ws. przygotowania kompleksowych przepisów dotyczących restytucji mienia żydowskiego utraconego podczas Holokaustu – napisano w raporcie.
W maju i wrześniu specjalny wysłannik do monitorowania i zwalczania antysemityzmu zaangażował urzędników rządowych i liderów społeczności żydowskiej w wysiłki na rzecz zwalczania antysemityzmu. Ambasador i inni pracownicy ambasady spotkali się także z wieloma grupami, w tym żydowskimi, aby omówić sprawę restytucji i inne kwestie, takie jak antysemityzm, pamięć o Holokauście i edukacja – przeczytać można w raporcie Departamentu Stanu USA.
Amerykanie zwrócili uwagę, że polski rząd nie rozwiązał kilku „kontrowersyjnych i skomplikowanych spraw”. Jedną z nich jest status budowli wznoszonych na terenach obejmujących zniszczone podczas wojny cmentarze żydowskie.
CZYTAJ TAKŻE: Kanada: polonijny dziennikarz, pomawiany przez żydowskie media i organizacje, zatrzymany przez policję
Społeczność żydowska poinformowała, że tempo restytucji żydowskiej własności komunalnej było powolne, wiązało się ze znacznymi kosztami prawnymi i często nie kończyło się odzyskaniem mienia lub innej rekompensaty – napisano w raporcie. Za przykład podano sprawę zwrotu starego cmentarza żydowskiego w Kaliszu, która ciągnie się już od 19 lat i wciąż pozostaje nierozwiązana.
Zauważono, że większość sił politycznych w Polsce odrzuca możliwość „szerokiej, przyspieszonej resytucji własności prywatnej”. Do raportu trafiły m.in. słowa Jarosława Kaczyńskiego. Pozostanie PiS u władzy jest gwarancją, że Polska nie będzie płacić za niemieckie zbrodnie – powiedział w maju ubiegłego roku prezes PiS. Dodał, że Żydzi powinni zwrócić się bezpośrednio do Niemiec. W podobnym tonie wypowiedział się na konwencji partii 17 maja Mateusz Morawiecki, co również zauważyli Amerykanie. Premier stwierdził, że restytucja bezspadkowego mienia żydowskiego byłoby „zwycięstwem Hitlera zza grobu”. Przytoczono również słowa posła Konfederacji Roberta Winnickiego, który powiedział w Sejmie, że PiS „chce sprzedać Polskę Żydom”, po tym jak Sejm odrzucił ustawę anty-447.
Polski rząd znalazł się pod presją nie tylko oficjalnych organów USA. W maju 2019 roku żydowska loża B’nai B’rith wezwała go do podjęcia działań i oświadczyła, iż jest przerażona brakiem odpowiedniego ustawodawstwa. W czerwcu Światowa Organizacja Restytucji Mienia Żydowskiego upomniała Polskę za to, że ta jako jedyny kraj w Unii Europejskiej, a także jedyny sygnatariusz deklaracji Terezińskiej nie przygotowała odpowiedniego ustawodawstwa w tej kwestii.
Potwierdzono także spotkanie i rozmowy na temat restytucji mienia żydowskiego w Krakowie pomiędzy Ambasadorem USA, pracownikami ambasady, a także konsulatu ze stroną Polską, reprezentowaną przez przedstawicieli rządu i Prezydenta.
CZYTAJ TAKŻE: Żydowska Agencja Telegraficzna: PiS blokuje projekt Stop447, będący wyrazem oporu względem rosnącej presji na Polskę
W maju 2018 roku prezydent USA podpisał „Ustawę 447” (S.447 – Justice for Uncompensated Survivors Today/JUST Act) dotyczącą restytucji mienia ofiar Holokaustu. Jest ona konsekwencją Deklaracji Terezińskiej, sygnowanej przez 46 państw, w tym Polskę, w czerwcu 2009 roku. Z ustawy wynika zobowiązanie Departamentu Stanu USA do złożenia sprawozdania na temat sytuacji zwrotu mienia pożydowskiego, a także stanowi podstawę prawną do tego, aby USA wspierały odzyskiwanie pożydowskich majątków bezspadkowych. Chodzi tu głównie o znajdujące się w Polsce nieruchomości, które zgodnie z prawem przeszły na własność samorządu terytorialnego lub skarbu państwa.
Jak informowaliśmy w czwartek, ambasador Izraela w Polsce Alexander Ben Zvi zapytany w Polskim Radiu 24 o sprawę żydowskich roszczeń powiedział, że powinni o niej dyskutować specjaliści z Polski i z Izraela. Sprzeciwił się natomiast mówieniu o niej w mediach i czynieniu z tej sprawy głównego punktu w relacjach między Polską a Izraelem.
