W tym roku przypada 500 rocznica bitwy pod Orszą, jednej z największych bitew rozegranych w XVI-wiecznej Europie. Był to największy triumf armii Wielkiego Księstwa Litewskiego i Korony Polskiej od czasu bitwy pod Grunwaldem. Sejm Litwy ustanowił 2014 rok Rokiem Bitwy pod Orszą.
Bitwa pod Orszą, która rozegrała się 8 września 1514 roku, była zarazem największym triumfem armii Wielkiego Księstwa Litewskiego i Korony Polskiej nad Wielkim Księstwem Moskiewskim.
W 1512 roku wielki książę moskiewski Wasyl III rozpoczął wojnę z Polską i Litwą pod pretekstem niewłaściwego traktowania jego siostry Heleny, wdowy po królu Polski Aleksandrze Jagiellończyku. Wasyl III liczył na to, że w wyniku tej wojny osiągnie znaczne zdobycze terytorialne na zachodzie, głównie kosztem słabszej Litwy. Wojna trwała długo, aż w końcu król Zygmunt wprowadził do walki na wschodzie siły polskie.
8 września 1514 roku, nieopodal miejscowości Orsza, będącej węzłem drogowym Bramy Smoleńskiej, spotkały się armie litewsko-polska i moskiewska. Siłami litewsko-polskimi dowodził książę Konstanty Ostrogski. Miał on do dyspozycji zaledwie 26 000 żołnierzy. Litwinom przewodził Jerzy Radziwiłł, Polakom zaś – Janusz Świerczowski. Przewaga liczebna sił moskiewskich była znaczna, gdyż dowódca moskiewski Iwan Czeladin miał pod swoją komendą około 80 000 żołnierzy. Armia Wielkiego Księstwa Litewskiego i Korony Polskiej pokonały armię Wielkiego Księstwa Moskiewskiego.
Ważnym artefaktem, dzięki któremu nie znika pamięć o bitwie, jest eksponowany w Muzeum Narodowym w Warszawie obraz nieznanego autora „Bitwa pod Orszą”. Na dziele widnieje pole walki i są przedstawieni uczestnicy bitwy. Jest to jedyne dzieło tego typu w polskim malarstwie renesansowym. Obraz „Bitwa pod Orszą” powstał prawdopodobnie w latach 1520-1534.
Z okazji 500 rocznicy w dniach od 28 do 29 czerwca br. w Warszawie został zorganizowany piknik rycerski pod nazwą „Orsza 500 lat”. Organizatorem pikniku był Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce wraz z warszawską Dzielnicą Wola. Podczas pikniku uczestnikom dostarczono wiele atrakcji, między innymi: inscenizacje bitew pod Orszą oraz pod Płonką, międzynarodowy turniej łuczników konnych, konkurs militarii, turniej szabli, pokaz łuczników konnych, prezentacja międzynarodowych grup odtwórstwa historycznego.
Na Litwie zaś z okazji obchodzonego Roku Bitwy pod Orszą, został wydany jubileuszowy medal. Na awersie medalu, czyli na ważniejszej stronie, jest przedstawiona rzymska bogini zwycięstwa Wiktoria, która się znajduje wsród trofejów zwycięstwa, zbroi i flag. Natomiast na rewersie, zawierającego treści uzupełniające, zostało przedstawione pole walki, na którym armia litewsko-polska zwycięża armię Wielkiego Księstwa Moskiewskiego.
8 września br. Bank Litwy odda do obiegu okolicznościową monetę. Nakład emisji danej monety – 3 tysiące sztuk. Nabyć je można będzie w kasie Banku Litwy w Wilnie na ul. Totorių 2/8 i ul. Žirmūnų 151, a także w Kownie na ul. Maironio 25.
Z okazji rocznicy ma być wydany również znaczek pocztowy. Planowana jest także międzynarodowa konferencja historyków pod tytułem „1514 rok Bitwa pod Orszą: zwycięstwo militarne i jego oznaki”. Ma również powstać filmik o Bitwie pod Orszą.
29 września br. na placu Katedralnym przy Pałacu Władców Wielkiego Księstwa Litewskiego w Wilnie odbędzie się inscenizacja pod tytułem „Powitanie zwycięskiego władcy”.
W Kownie na obchody 500 rocznicy Bitwy pod Orszą, 3 września br. została otwarta wystawa pod tytułem „Orsza-500”. Wystawa została zorganizowana przez Litewskie Muzeum Sztuki , Pałac Władców Wielkiego Księstwa Litewskiego i Muzeum Wojskowe im. Witolda Wielkiego w Kownie. W niedzielę, 7 września br., w kościele Św. Jerzego Męczennika w Kownie odbędzie się uroczysta msza święta. Po mszy świętej odbędzie się konferencja pod tytułem „Perkūno galia Lietuvos Heraklio rankose 1514 m. Pergalei prie Oršos atminti”.
wilnoteka.lt
