Wybory 2023 w Polsce będą jesienią. I choć ich dokładna data nie jest jeszcze znana, to o samych wyborach wiadomo sporo. Ale też wiele może się jeszcze zmienić, ponieważ PiS złożył w Sejmie projekt zmian w Kodeksie wyborczym. Jedno jest pewne: wybory parlamentarne 2023 już w styczniu budzą emocje. Co powinniśmy o nich wiedzieć? Jakie są zasady głosowania w wyborach w Polsce? Oto 15 rzeczy, które musisz wiedzieć o wyborach 2023. Zajrzyj do poradnika wyborczego na polityka se pl.
Spis treści
- Wybory 2023. Kiedy odbędą się wybory do Sejmu i wybory do Senatu?
- Wybory parlamentarne 2023. Ogólne zasady wyborów
- Sposób głosowania w wyborach 2023 w Polsce
- Kiedy oddany w wyborach głos jest nieważny?
- Czynne i bierne prawo wyborcze. Kiedy możemy wybierać i kiedy możemy być wybierani?
- Kodeks wyborczy. Zmiany wpłyną na wybory 2023?
- Co to jest próg wyborczy?
- Co trzeba zabrać na wybory 2023 do lokalu wyborczego?
- Od której do której są czynne lokale wyborcze?
- Jak prawidłowo wrzucić kartę do urny wyborczej?
- Cisza wyborcza. Od kiedy i do kiedy obowiązuje?
- Wybory 2023. Głosowanie za granicą
- Głosowanie poza miejscem zamieszkania a dopisanie do spisu wyborców. Czym to się różni?
- Głosowanie korespondencyjne w wyborach parlamentarnych 2023
- Wyniki wyborów 2023. Co to jest exit poll i kiedy są ostateczne wyniki wyborów?
Wybory 2023. Kiedy odbędą się wybory do Sejmu i wybory do Senatu?
Wybory 2023 odbędą się jesienią. Precyzyjną datę powinniśmy poznać latem, kiedy wybory parlamentarne 2023 zarządzi prezydent Andrzej Duda. Termin kolejnych wyborów w Polsce wyznacza Konstytucja. Prezydent RP musi wyznaczyć datę wyborów 2023 nie później niż na 90 dni przed upływem czterech lat od rozpoczęcia obecnej kadencji Sejmu i Senatu (parlament zaczął prace 12 listopada 2019 roku). Wybory do Sejmu i Senatu muszą się odbyć w dzień ustawowo wolny od pracy.
Wybory parlamentarne 2023. Ogólne zasady wyborów
Parlament w Polsce składa się z dwóch izb: Sejmu i Senatu. Wybory parlamentarne 2023 będą więc wyborami do Sejmu i do Senatu. Kadencja Sejmu i Senatu trwa cztery lata. Będziemy wybierać 460 posłów i 100 senatorów. Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie, proporcjonalne i odbywają się w głosowaniu tajnym. Będziemy głosować na posłów z list kandydatów na posłów w wielomandatowych okręgach wyborczych. Senatorowie wybierani są natomiast w wyborach powszechnych, bezpośrednich, w wyniku głosowania tajnego, ale wybieramy z list kandydatów na senatorów w jednomandatowych okręgach wyborczych.
Sposób głosowania w wyborach 2023 w Polsce
Kodeks wyborczy mówi jasno, że każda uprawniona do głosowania osoba głosuje tylko na jedną listę kandydatów do Sejmu i jedną listę kandydatów do Senatu, stawiając na karcie do głosowania znak „x” w kratce z lewej strony, obok nazwiska jednego z kandydatów z danej listy przez co wskazuje jego pierwszeństwo do uzyskania mandatu.
Kiedy oddany w wyborach głos jest nieważny?
Nie każdy oddany w wyborach głos jest ważny. Może się zdarzyć, że będzie on nieważny, jeżeli nieprawidłowo zaznaczymy nazwisko kandydata. Kiedy oddany w wyborach głos jest nieważny? Jeśli przy nazwisku kandydata z wybranej listy postawimy inny znak niż „x”. Państwowa Komisja Wyborcza podaje, że zdarza się, że wyborcy zaznaczają „+” lub tzw. ptaszka. Takie znaki powodują, że oddany głos jest nieważny. Nieważny jest też np. głos oddany na więcej niż jednego kandydata w wyborach do Sejmu lub wyborach do Senatu.
Czynne i bierne prawo wyborcze. Kiedy możemy wybierać i kiedy możemy być wybierani?
Przy okazji każdych wyborów, również wyborów 2023, pojawia się czynne i bierne prawo wyborcze. Czynne prawo wyborcze to jedno z najważniejszych praw obywatelskich, dzięki któremu możemy brać udział w głosowaniu i wybierać swoich przedstawicieli do:
- Sejmu,
- Senatu,
- organów samorządu terytorialnego,
- wybierać prezydenta RP,
- Parlamentu Europejskiego
- brać udział w referendach.
W Polsce czynne prawo wyborcze przysługuje osobom, które najpóźniej w dniu wyborów ukończyły 18 lat, a prawo wyborcze nie zostało im odebrane poprzez prawomocny wyrok sądu lub Trybunału Stanu, a także – co ważne – nie są ubezwłasnowolnione.
Z kolei bierne prawo wyborcze to prawo do kandydowania w wyborach parlamentarnych, prezydenckich czy samorządowych. W Polsce bierne prawo wyborcze posiada każdy obywatel mający czynne prawo wyborcze, przy czym przeważnie musi on spełniać dodatkowe warunki, takie jak np. osiągnięcie określonego wieku. I tak, aby kandydować w wyborach do Sejmu trzeba mieć ukończone 21 lat, a w wyborach do Senatu – 30 lat.
Kodeks wyborczy. Zmiany wpłyną na wybory 2023?
Wybory 2023 już budzę emocje, m.in. za sprawą proponowanych przez PiS zmian w Kodeksie wyborczym. Projekt nowelizacji Kodeksu wyborczego trafił do Sejmu pod koniec 2022 roku. 11 stycznia odbyła się nad nim debata w Sejmie. Zdaniem polityków PiS, jeśli znowelizowany Kodeks wyborczy wejdzie w życie, wybory parlamentarne 2023 i każde kolejne będą łatwiejsze m.in. dla seniorów i mieszkańców małych miejscowości, którzy mają mieć zapewniony bezpłatny transport do lokali wyborczych. Nowe przepisy mają też wzmocnić pozycję społecznych obserwatorów i mężów zaufania w wyborach. Opozycja uważa, że zmiany w Kodeksie wyborczym to „wielka desperacja partii rządzącej”, która robi wszystko, aby po raz trzeci z rzędu wygrać wybory.
Co to jest próg wyborczy?
Warto wiedzieć, że istnieje coś takiego jak próg wyborczy, czyli minimalny procent poparcia wyborców uprawniający komitet wyborczy do uczestniczenia w rozdziale mandatów. W Polsce próg wyborczy został wprowadzony w 1993 w wyborach do Sejmu, od 1998 r. także w wyborach samorządowych. Próg wyborczy w wyborach do Sejmu wynosi 5 proc. To oznacza, że w podziale mandatów w okręgach wyborczych uwzględnia się wyłącznie listy kandydatów na posłów tych komitetów wyborczych, których listy otrzymały co najmniej 5 proc. ważnie oddanych głosów w skali kraju. Warto dodać, że próg wyborczy występuje w proporcjonalnych systemach wyborczych.
Co trzeba zabrać na wybory 2023 do lokalu wyborczego?
Aby oddać głos w wyborach, trzeba zabrać ze sobą dokument tożsamości ze zdjęciem, aby komisja zweryfikowała tożsamość osoby, która chce głosować. Nie trzeba zabierać na wybory długopisu, takowe zazwyczaj są na miejscu w lokalach wyborczych i można z nich skorzystać, aby oddać swój głos w wyborach do Sejmu i Senatu.
Od której do której są czynne lokale wyborcze?
Podczas wyborów w Polsce lokale wyborcze są czynne od 7 do 21. Zapewne i w tych godzinach będą czynne lokale wyborcze podczas wyborów 2023 do Sejmu i Senatu jesienią. Co ważne, nikt z członków komisji wyborczej nie może zamknąć lokalu przed nosem w przypadku, jeśli do lokalu wyborczego jest kolejka, a my w tej kolejce ustawiliśmy się przed godz. 21. W takie sytuacji musimy zostać wpuszczeni do lokalu, nawet po godz. 21. Głosowanie jest wówczas przedłużone w konkretnym lokalu wyborczym.
Jak prawidłowo wrzucić kartę do urny wyborczej?
Wbrew pozorom to nie takie oczywiste. Sporo osób nie chce, aby po wrzuceniu karty do przezroczystej urny od razu było widać, jak głosowały. To naturalne, bo wybory są tajne. Dlatego najlepiej po oddaniu głosu złożyć kartę do głosowania na pół i dopiero wrzucić ją do urny. Państwowa Komisja Wyborcza podaje też, że „karty do urny wyborczej należy wrzucać tak, aby strona zadrukowana nie była widoczna”.
Cisza wyborcza. Od kiedy i do kiedy obowiązuje?
Cisza wyborcza to czas, kiedy zabroniona jest agitacja i prowadzenie kampanii wyborczej. To 24 godziny bez polityki w mediach w całym kraju. Cisza wyborcza przed wyborami 2023 rozpocznie się na 24 godziny przed dniem głosowania, o północy, i potrwa do zakończenia głosowania. W tym czasie nie można prowadzić agitacji wyborczej, nie wolno zwoływać zgromadzeń, organizować pochodów i manifestacji, wygłaszać przemówień, rozpowszechniać materiałów wyborczych etc.
Wybory 2023. Głosowanie za granicą
Głosować za granicą mogą wszyscy pełnoletni wyborcy, mający takie samo czynne prawo wyborcze jak głosujący w kraju. Głosować w wyborach 2023 będą mogli więc Polacy na stałe mieszkający za granicą, tzw. Polonia, ale też Polacy czasowo przebywający w innym kraju w specjalnie utworzonych obwodach do głosowania. PKW informuje, że „wyborcy przebywający czasowo za granicą będą mogli zagłosować w obwodach głosowania utworzonych za granicą wyłącznie osobiście”. Obwody do głosowania za granicą powstają na mocy rozporządzenia ministra spraw zagranicznych, a ich wykaz jest zawsze na stronie PKW. Co ważne, PKW podaje, że osoby zamierzające wziąć udział w wyborach mają obowiązek zgłosić się do spisu wyborców sporządzanego przez właściwego terytorialnie konsula. Można to zrobić na kilka sposobów:
- ustnie,
- pisemnie,
- telefonicznie,
- telegraficznie,
- telefaksem
- lub w formie elektronicznej.
Głosowanie poza miejscem zamieszkania a dopisanie do spisu wyborców. Czym to się różni?
Państwowa Komisja Wyborcza podaje, że aby głosować poza miejscem swojego zameldowania w wyborach, należy złożyć wniosek o wpisanie do rejestru wyborców. Chodzi o wyborców, którzy chcą oddać głos w gminie:
- w której mieszkają na stałe, ale nie mają w niej zameldowania na pobyt stały,
- w której mieszkają lub przebywają na stałe, ale nie są i nigdy nie byli zameldowani na pobyt stały w Polsce.
Co ważne, strona gov.pl podaje, że po wpisaniu do rejestru wyborców w gminie, w której mieszkamy na stałe, będziemy mogli automatycznie brać udział w głosowaniu w każdych kolejnych wyborach w tej właśnie gminie.
Dopisanie do spisu wyborców nie jest tym samym co wpisanie do rejestru wyborców w gminie, w której mieszkamy na stałe. Przede wszystkim dopisanie do spisu wyborców dotyczy głosowania w kraju, kiedy jednorazowo chcemy głosować w miejscu swojego czasowego pobytu – poza gminą, w której jesteśmy ujęci w rejestrze wyborców, np. kiedy chcemy zagłosować będąc na urlopie w innej miejscowości w Polsce. Ważne: gov.pl informuje, że dopisanie się do spisu wyborców dotyczy tylko najbliższych wyborów. To istotna różnica między dopisaniem do spisu wyborców a wpisaniem do rejestru wyborców w danej gminie.
Głosowanie korespondencyjne w wyborach parlamentarnych 2023
Głosowanie korespondencyjne dotyczy wyborców, którzy mają orzeczony znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności i nie mogą głosować osobiście w lokalu wyborczym. Takie osoby mogą zgłosić chęć głosowania korespondencyjnego. Muszą mieć czynne prawo wyborcze. Zgłoszenia można dokonać osobiście lub wysłać pocztą do właściwego urzędu gminy, w której chcemy głosować. W jakich terminach należy to zrobić? Będzie wiadomo po ogłoszeniu daty wyborów 2023.
Wyniki wyborów 2023. Co to jest exit poll i kiedy są ostateczne wyniki wyborów?
Wyniki wyborów 2023 nie będą znane od razu po zamknięciu lokali wyborczych, a dopiero po zliczeniu głosów przez poszczególne obwodowe komisje wyborcze i przekazaniu ich komisji wyższego stopnia i wreszcie Państwowej Komisji Wyborczej. Natomiast po zamknięciu lokali wyborczych i zakończeniu ciszy wyborczej podawane są wyniki exit poll. Co to jest exit poll? To sondaż przeprowadzany przez agencję badawczą w dniu wyborów, w którym wyborcy wychodzący z lokali wyborczych odpowiadają na pytanie, na kogo głosowali. Na podstawie exit poll podaje się pierwsze, przybliżone wyniki wyborów tuż po zamknięciu lokali wyborczych. Margines błędy w badaniu exit poll wynosi 2 pproc.
