W liczącej pond 115 tysięcy armii zawodowej, w tym prawie 50 tysięcy stanowią szeregowi zawodowi, w listopadzie awansowano w tym korpusie 10402 osób. Po raz pierwszy w siłach zbrojnych na stopień starszego szeregowego specjalisty mianowano 8163 żołnierzy – wynika z odpowiedzi Centrum Operacyjne MON na zapytanie redakcji portalu.
W sumie według stanu na koniec września 2022 r. siły zbrojne RP liczyły 115 356 żołnierzy, w uwzględnieniem wojskowych w trakcie kształcenia w uczelniach, szkołach podoficerskich i ośrodkach. Należy przypomnieć, że ustawa o obronie Ojczyzny spowodowała, że żołnierzami zawodowymi stali się po podpisaniu umowy podchorążowie po I roku nauki. Przed rokiem, wg. stanu na 30 września 2021 r. tych żołnierzy zawodowych było dokładnie 113 012. I co ciekawe, wtedy było 51 745 szeregowych zawodowych, a na początku października 2022 r. – 49 866. Ubyło w tym korpusie 3,6 proc. wojskowych.
Za to korpus podoficerski liczył 44 235 żołnierzy wobec 40 172 przed rokiem. To oznacza, że na zmianie ustawy skorzystało ok. 3 tysięcy starszych szeregowych, którzy otrzymali dwie belki, nie licząc absolwentów szkół podoficerskich. Powiększył się także korpus oficerski, który na koniec września br. liczył 21 255 żołnierzy ( przed rokiem 21 095).
Jeden generał na tysiąc żołnierzy
Na 30 września br. generałów w służbie czynnej w Siłach Zbrojnych RP było 100, w tym czterogwiazdowych – dwóch, trzygwiazdkowych – ośmiu, dwugwiazdkowych – 25, a jednogwiazdkowych – 65.
Z okazji 11 listopada br. awanse generalskie otrzymało 17 oficerów,, w tym 1 na stopień generała broni (Krzysztof Radomski – szef Inspektoratu Kontroli Wojskowej) oraz 1 na generała dywizji (Wojciech Marchwica – szef sztabu Dowództwa Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych)
Ponadto na Święto Podchorążego, 29 listopada prezydent RP na wniosek szefa MON awansował dwóch komendantów uczelni wojskowej na stopień generała brygady. Mianowani zostali:
- płk Przemysław Wachulak – rektor-komendant Wojskowej Akademii Technicznej,
- płk Piotr Płonka – rektor-komendant Akademii Wojsk Lądowych.
W sumie generałów w służbie czynnej jest 115, czyli dokładnie wypada jeden oficer z wężykami na tysiąc żołnierzy zawodowych.
Spektakularne awanse na starszego szeregowego specjalisty
Jak informuje Departament Kadr MON, z okazji Dnia Niepodległości awans otrzymało 652 oficerów młodszych a w Święta Wojska Polskiego (468 ). W listopadzie 2022 r. awans w korpusie podoficerów starszych otrzymało 212 żołnierzy oraz 251 w sierpniu br. Z kolei w tym miesiącu mianowano 2595 podoficerów młodszych oraz 1409 przed trzema miesiącami. W korpusie szeregowych w listopadzie br. awansowano 10402 żołnierzy, z tego aż 8163 starszych szeregowych na starszego szeregowego specjalisty. Pierwsze przyznał szef MON na Klonowej w przededniu Dnia Niepodległości. W sierpniu br. drugą belką otrzymało tylko 3933 żołnierzy.
Departament Kadr MON wyjaśnia, że podane liczby nie uwzględniają mianowań na pierwszy stopień wojskowy w danym korpusie kadry oraz przy przejściu starszego szeregowego do korpusu podoficerskiego oraz z młodszego chorążego na podoficera starszego.
W tym miejscu warto przytoczyć odpowiedź z 18 listopada br. Wojciecha Skurkiewicza, wiceszef MON na zapytanie posła Pawła Szramki ( nr 5848) dotyczące kryterium awansu w korpusie szeregowych zawodowych. „Decyzję o mianowaniu żołnierza korpusu szeregowych zawodowych na stopień wojskowy starszego szeregowego specjalisty podejmują dowódcy jednostek wojskowych (organy właściwe do wyznaczania na stanowiska służbowe szeregowych zawodowych). Mianowanie na wyższy stopień nie jest obligatoryjne. Dowódcy jednostek wojskowych będą mogli mianować na wyższy stopień wojskowy – starszego szeregowego specjalisty – wyróżniających się żołnierzy, po spełnieniu przez nich wymogów ustawowych”.
Mianowania na kolejne stopnie wojskowe w korpusie podoficerów i korpusie szeregowych odbywało się zgodnie z art. 140 ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz. U. 2305).
W ust. 12 zapisano, że żołnierze w czynnej służbie wojskowej mogą być mianowani w czasie pokoju na kolejny wyższy stopień wojskowy, jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:
- uzyskają pozytywne wyniki w szkoleniu wojskowym;
- otrzymali co najmniej bardzo dobrą ocenę w opinii służbowej;
- ukończyli kurs lub szkolenie wojskowe, jeżeli jest to wymagane dla stopnia wojskowego, na który mają być mianowani.
Ponadto mianowanie żołnierza na kolejny wyższy stopień wojskowy może nastąpić po upływie 3 lat od dnia poprzedniego mianowania.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach, jeśli przemawiają za tym potrzeby Sił Zbrojnych, żołnierz może być mianowany na kolejny wyższy stopień wojskowy przed upływem nie krótszym niż 2 lata.
2389 żołnierzy awansowanych w skróconym trybie
Z danych Departamentu Kadr MON wynika, że łącznie w 2022 roku mianowananych zostało 1702 oficerów młodszych, w tym 114 przed upływem 3 lat służby w danym stopniu wojskowym, 1329 – podoficerów starszych (451 w trybie przyspieszonym), 8820 – podoficerów młodszych ( 1757) i 14368 w korpusie szeregowych zawodowych ( 47 w skróconym trybie). R.Ch.
***
Art. 140 ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny określa warunki mianowania na wyższe stopnie wojskowe. W ustępie 17. czytamy, że „Mianowanie żołnierza na kolejny wyższy stopień wojskowy może nastąpić po upływie 3 lat od dnia poprzedniego mianowania.”, natomiast w kolejnym ustępie (18.) wskazano, że „w szczególnie uzasadnionych przypadkach, jeśli przemawiają za tym potrzeby Sił Zbrojnych, żołnierz może być mianowany na kolejny wyższy stopień wojskowy przed upływem okresu, jednak nie krótszym niż 2 lata.”.
Mimo jasnych zapisów Departament Kadr przesłał do jednostek wojskowych pismo nr DK/15570 z 25 października 2022 r., oznaczone jako „BARDZO PILNE”, a dotyczące mianowania na kolejny stopień wojskowy w ramach zajmowanego stanowiska służbowego. Czytamy w nim, że dyrektor Departamentu Kadr MON Gabriel Brańka „zaleca”, aby dowódcy skorzystali z uprawnienia wynikającego z art. 136 ust. 4 ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny. Jednocześnie w dalszej części pisma pan dyrektor „przypomina”, aby mianowanie na kolejny, wyższy stopień wojskowy następowało po 3 latach od dnia poprzedniego mianowania oraz po uzyskaniu pozytywnych wyników w szkoleniu i otrzymaniu co najmniej bardzo dobrej oceny z opinii służbowej.
Jak widać zalecenia aby mianowanie na kolejny, wyższy stopień wojskowy następowało po 3 latach od dnia poprzedniego mianowania przesłane przez dyrektora Departamentu Kadr stoją w jawnej sprzeczności z art.140 ust.18 ustawy o obronie Ojczyzny, który to dopuszcza mianowanie na wyższy stopień wojskowy po okresie nie krótszym niż 2 lata.
We wcześniejszych pismach czy „Magazynie informacyjnym MON” (przesyłanym przez Centrum Operacyjne MON) dotyczących awansów zwracano uwagę na brak aktu wykonawczego w postaci rozporządzenia MON, które miałoby wynikać z art.140 ust.19 ustawy o obronie Ojczyzny („Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki, tryb i sposób mianowania na stopnie wojskowe…”). Brak tego rozporządzenia, które w tym okresie było projektowane i uzgadniane, miałoby być podstawą do odrzucania wniosków o mianowanie na wyższe stopnie wojskowe żołnierzy po 2 latach od poprzedniego mianowania. Dla osób obracających się w sferze prawnej jasne jest, że jeżeli takowe rozporządzenie nie weszło w życie, to należy stosować przepisy wynikające bezpośrednio z ustawy, a te są klarowne.
Moja ocena sytuacji została zresztą potwierdzona przez sekretarza stanu w MON, Wojciecha Skurkiewicza, który odpowiedział na zapytanie nr 5311 z 2 sierpnia 2022 r. Poseł Paweł Szramka prosi w nim o wyjaśnienie kwestii awansu ze stopnia plutonowego na sierżanta, gdyż po wejściu w życie nowej ustawy dowódcy nie wiedzieli, czy w tej sytuacji żołnierz musi odbyć jakiś kurs (jak miało to miejsce w czasie obowiązywania poprzedniej ustawy). W zapytaniu poseł Szramka pyta:
- Jakie są aktualne wytyczne dotyczące powyższej kwestii?
- Czy resort zamierza wprowadzić przepisy, które doprecyzują poruszony problem?
24 sierpnia 2022 r. Wojciech Skurkiewicz z upoważnienia Ministra Obrony Narodowej wyjaśnił, że „szczegółowe regulacje dotyczące warunków, trybu i sposobu mianowania żołnierzy na stopnie wojskowe zostaną określone w rozporządzeniu MON, opracowywanym zgodnie z delegacją art. 140 ust. 19 ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz. U. poz. 655 z późn. zm.). Ustawa o obronie Ojczyzny obliguje do wydania rozporządzenia szefa MON w przedmiotowej sprawie w terminie nie później jak 18 miesięcy od czasu wejścia w życie ustawy.”. Jednak kluczowe zdanie dotyczące mianowania żołnierzy na wyższe stopnie wojskowe (ogólnie) pada w ostatnim akapicie wskazanej odpowiedzi: „Nadmienić należy, że niezależnie od powyższego istnieje możliwość mianowania żołnierzy na stopnie wojskowe (w tym wyższe) w oparciu wprost o przepisy ustawy o obronie Ojczyzny.”
Jak widać po przytoczonych przeze mnie odpowiedziach MON ma inny pogląd na mianowanie żołnierzy na wyższe stopnie wojskowe niż Departament Kadr, który przecież podlega ministrowi. Ministerstwo podkreśla, że ISTNIEJĄ możliwości mianowania żołnierzy na stopnie wojskowe, korzystając z zapisów wynikających bezpośrednio z ustawy o obronie Ojczyzny aż do czasu wejścia w życie nowego rozporządzenia, lecz mimo to dyrektor DK rozsyła do jednostek zalecenia i przypomnienia, by do czasu wejścia w życie aktu wykonawczego awansować jedynie po upływie co najmniej 3 lat od poprzedniego mianowania.
Niestety, mimo jasnego stanowiska MON dowódcy jednostek wojskowych, jako uprawnieni do mianowania żołnierzy na stopnie (podoficerów i szeregowych), zastosowali się do zaleceń DK i odrzucali wnioski przełożonych żołnierzy o mianowanie na wyższe stopnie w ramach zajmowanych stanowisk służbowych po upływie co najmniej 2 lat od poprzedniego mianowania, mimo że ich podwładni nawet przewyższali wymagania określone w ustawie.
Przytaczam również ciekawe spojrzenie jednego z dowódców w 23. Bazie Lotnictwa Taktycznego w Mińsku Mazowieckim, który wnioskując o mianowanie swoich dwóch podwładnych żołnierzy na wyższe stopnie wojskowe po 2 latach od ostatniego mianowania tak argumentował swoje wnioski:
„W związku z brakiem możliwości wyróżnienia w formie nagrody pieniężnej oraz bardzo niskim dodatkiem pieniężnym dla specjalistów służby inżynieryjno-lotniczej za bezpośrednią obsługę statków powietrznych (150 zł brutto miesięcznie), mianowanie na wyższy stopień wojskowy uważam za jedyną znacząco motywującą formę wyróżnienia o jaką mogę wnioskować za ich nienaganną i wzorową służbę oraz przewyższanie wymagań na zajmowanym stanowisku i ich fachową wiedzę”.
