Drogi prąd uderza w Polaków? Oto europejska mapa cen energii

Polska ma jedne z najwyższych, realnych cen energii dla gospodarstw domowych w Europie – wynika z danych Eurostatu. Ministerstwo Klimatu we współpracy z Ministerstwem Finansów nie wykluczają ich dalszego ich mrożenia, ale jest coraz więcej głosów, że to droga donikąd.

Energia elektryczna jest w Polsce droga. Rząd zamroził ceny do końca roku i wprowadził bon energetyczny dla najbardziej potrzebujących gospodarstw domowych.

Ale szans na trwałą obniżkę cen nie widać: Polska ma duży udział produkcji z węgla i nic nie wskazuje na to, by nowy rząd zamierzał reformować górnictwo i energetykę węglową.

Nowe, zielone inwestycje takie jak w farmy na morzu czy elektrownię atomową pochłoną miliardy złotych, co też (oprócz dotowania górnictwa kwotą kilku miliardów złotych rocznie) będzie miało swój udział w wysokości rachunków za prąd. Ale jak Polska wypada pod względem cen prądu na tle Europy?

Prawdziwą skalę wysokości rachunków za energię elektryczną pokazują dane Eurostatu na temat naszej siły nabywczej. Niestety, dane potwierdzają: jest drogo.

Drogi prąd w Polsce. Jak wypadamy na tle Europy?

Według najnowszych danych Eurostatu, które jednak obejmują drugą połowę 2023 roku, ceny prądu w Polsce dla gospodarstw domowych były na jednym z najwyższych poziomów w Europie.

Ceny energii elektrycznej w relacji do naszej siły nabywczej (podawane nie w euro, ale we wskaźniku PPS – Purchasing Power Standard) pokazują, ile kosztowałoby 100 kWh energii elektrycznej w poszczególnych krajach w ujednoliconych jednostkach PPS.

Okazuje się, że prąd w Polsce jest niemal najdroższy na kontynencie – na koniec 2023 r. płaciliśmy 0,3349 PPS za 1 kWh. Dla porównania w Niemczech jest to 0,3593 za 1 kWh, w Czechach 0,387; w Rumunii 0,3435; a na Węgrzech 0,17 (ceny były zamrożone). Najtaniej było w Skandynawii (0,157-0,194) i na Islandii 0,1066.

Dane w przeliczeniu na siłę nabywczą różnią się od „suchych” danych o cenie jednej kilowatogodziny bez uwzględnienia zarobków i siły nabywczej danej waluty. Gdyby tego nie przeliczać na PPS okazałoby się, że prąd w Polsce jest tańszy niż średnia unijna.

W drugiej połowie 2023 r. cena energii elektrycznej w Polsce dla gospodarstw domowych plasowała się w unijnej średniej na poziomie 0,2162 euro za 1 kWh (cena w złotych zależy od wybranej daty przeliczenia kursu walutowego, na koniec 2023 r. było to ok. 4,33 zł, czyli 1 kWh kosztowała ok. 0,936 zł).

Najdroższy prąd był w Niemczech (prawie 0,4 euro za 1 kWh) i w Irlandii prawie 0,5 euro. Najtańsza energia była na Węgrzech 0,1132, Bułgarii 0,1192 czy na Malcie 0,1279.

Średnia dla 27 krajów członkowskich wyniosła 0,2832, czyli w Polsce prąd był nieco tańszy od średniej, choć trzeba pamiętać, że ciągłe były to stawki zamrożone.

Dane Eurostatu, zarówno PPS jak i cena za 1 kWh uwzględniają koszty sprzedaży energii, mrożenia, dystrybucji, a także podatki.

Dane Eurostatu są nieco bardziej miarodajną informacją o realnych cenach prądu płaconych przez Europejczyków, niż publikowane w mediach społecznościowych dane giełdowej, chwilowej cenie energii elektrycznej (dane SPOT).

Konsumenci płacą uśredniona, regulowaną i opodatkowaną cenę, a nie stawkę giełdową. Niemniej jednak, w długim okresie, to ceny hurtowe wpływają na ceny dla konsumentów i przede wszystkim dla przedsiębiorców.

Z weglem nie będzie taniego prądu

W Polsce energia elektryczna pozostanie droga ze względu na duży udział (choć spadający) produkcji energii z węgla. Za spalanie węgla ponosimy opłatę ETS (ok. 10-15 groszy za kilowatogodzinę), która wraca do nas, zasila budżet i pozwala finansować m.in. zielone inwestycje. W poprzednich latach rekordowe wpływy z ETS (nawet 20 mld zł rocznie) w większości rozpływały się wśród innych wydatków budżetowych.

Drogi prąd to efekt wieloletnich zaniedbań: przede wszystkim PiS, które chciało budować elektrownię węglową w Ostrołęce, dopłacało do górnictwa, czy zablokowało inwestycje w farmy wiatrowe.

To jednak osobiście Donald Tusk parł do budowy elektrowni węglowej w Opolu, decydowano też o budowie nowych elektrowni w Kozienicach i Jaworznie, koalicja PO-PSL przez długi czas blokowała też wprowadzenie korzystnych zasad dofinansowania do inwestycji w domową fotowoltaikę.

Inwestycje węglowe z czasów PO-PSL miały być niezbędne, bo jak informowało ówczesne ministerstwo gospodarki, w latach 2016-17 groził nam niedobór mocy ze względu na wyłączanie z eksploatacji starych elektrowni. W rzeczywistości elektrownia Opole zaczęła działać dopiero w 2019 r. a w Jaworznie w 2020 r. a blackoutu nie było.

Ale widać, że na cenę energii elektrycznej wpływa nie tylko polityka klimatyczna, ale też wysokość podatków i opłaty za dystrybucję (czyli na utrzymanie sieci energetycznych). Oprócz kosztów emisji CO2 wysokie ceny energii są związane z brakiem realnej konkurencji na rynku między producentami i sprzedawcami prądu (dominacja państwowych firm).

Dziś, w związku z przyspieszeniem transformacji energetycznej w Europie, ale też w Chinach (Chiny są największym inwestorem OZE, dostawcą komponentów do fotowoltaiki, czy producentem aut elektrycznych) Polska będzie musiała przyspieszyć własną zieloną transformację.