Opóźnienia w opracowaniu strategii ochrony i zarządzania złożami surowców energetycznych, nie w pełni skuteczna restrukturyzacja górnictwa, brak bilansu energetycznego kraju w obszarze górnictwa węgla kamiennego – stwierdziła NIK w raporcie o kontroli w MKiŚ i MAP.
- Najwyższa Izba Kontroli opublikowała wyniki kontroli dotyczących działań Ministerstwa Aktywów Państwowych w zakresie zabezpieczenia i wykorzystania krajowych zasobów surowców energetycznych.
- Objęto nią Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Ministerstwo Aktywów Państwowych w okresie od 2019 do 2023 r.
- W raporcie poinformowano o licznych uchybieniach.
NIK wskazała główne nieprawidłowości w zakresie energetyki
„Wieloletnie opóźnienia w opracowaniu strategii ochrony i zarządzania złożami surowców energetycznych oraz nie w pełni skuteczna realizacja istniejących programów restrukturyzacji sektora węglowego – to główne nieprawidłowości wykryte przez NIK w obszarze zabezpieczenia i wykorzystania krajowych zasobów surowców energetycznych. Ponadto nie sporządzono bilansu energetycznego kraju, który powinien uwzględniać założenia głównych celów polityki energetycznej UE realizowanych w procesie krajowej transformacji energetycznej” – wskazała NIK w informacji na temat wyników kontroli.
Izba zwróciła uwagę m.in., że „Polityka Energetyczna Polski do 2040 r.” (PEP2040) została przyjęta 2 lutego 2021 r., a według przepisów prawa energetycznego powinna być przyjęta już w 2013 r. Przypomniała, że według przepisów prawa energetycznego obowiązujących do 2 lipca 2021 r. politykę energetyczną państwa aktualizuje się co cztery lata.
„Oznacza to, że przez 8 lat nie przygotowano i nie aktualizowano polityki energetycznej państwa. Obowiązek planowania strategii energetycznej państwa znalazł się również w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, która wyznaczyła termin przyjęcia Polityki Surowcowej Państwa na 2018 r. Faktycznie nastąpiło to jednak dopiero w marcu 2022 r., czyli po czterech latach od wyznaczonego terminu” – podała NIK.
Kontrolerzy NIK wskazali, że w analizach sporządzonych na potrzeby PEP2040 nie uwzględniono zapotrzebowania na paliwo dla ciepłowni. W raporcie podkreślono, że zapotrzebowanie ciepłowni na węgiel i gaz ziemny również jest istotne i wpływa na planowanie polityki surowców energetycznych.
„Regulacje zapewniające ochronę złóż surowców energetycznych również zostały wprowadzone z opóźnieniem. Rządowe programy już od 2010 r. wskazywały na konieczność takiej ochrony. Zabezpieczać złoża surowców energetycznych miała – wprowadzona nowelizacją prawa geologicznego i górniczego z 2023 r. – definicja złoża strategicznego oraz procedura uznania złoża za strategiczne. Do zakończenia kontroli NIK (30 kwietnia 2023 r.) nie zainicjowano żadnego postępowania w sprawie wydania decyzji o uznaniu złoża kopaliny za złoże strategiczne” – informuje NIK.
Ministerstwo Aktywów Państwowych na celowniku Izby
Z raportu wynika, że zadania przypisane Ministrowi Klimatu i Środowiska w Polityce Surowcowej Państwa dotyczące surowców energetycznych „zostały wykonane zgodnie z harmonogramem”. Minister m.in. przygotował wykaz złóż surowców strategicznych, który będzie wykorzystany na potrzeby przeprowadzenia postępowań administracyjnych w sprawie uznania złoża kopaliny za złoże strategiczne.
„Natomiast wskutek braku skutecznego nadzoru Ministra Aktywów Państwowych nie zostały wykonane kluczowe działania zawarte w programach restrukturyzacji węgla brunatnego i kamiennego” – podała NIK. Wskazała, że w obszarze górnictwa węgla brunatnego były to: nieukończenie procesów związanych z uzyskaniem koncesji na wydobywanie węgla brunatnego w wybranych lokalizacjach (termin realizacji wyznaczono do 2020 r.), niepodjęcie kierunkowej decyzji odnośnie budowy nowych kompleksów paliwowo-energetycznych opartych na węglu brunatnym (do 2019 r.), niewskazanie zapotrzebowania na nowe moce oparte na węglu brunatnym (2019 r.).
NIK oceniła, że nie sporządzono również bilansu energetycznego kraju w obszarze górnictwa węgla kamiennego, nie zapewniono również dostępu do nowych złóż węgla koksowego, zmniejszenia oddziaływania sektora górnictwa węgla kamiennego na środowisko oraz zwiększenia wykorzystania odpadów wydobywczych i kopalin towarzyszących.
„Po trzech latach obowiązywania PEP2040 większość zadań nie została zrealizowana. NIK uznaje za wadę tego dokumentu określenie terminu realizacji większości zadań jako +cała perspektywa PEP2040+. Powoduje to niepodejmowanie na czas niektórych koniecznych działań. W ocenie NIK, niezbędne jest ustalenie realistycznego harmonogramu działań wykonawczych, wskazującego priorytety działań i konkretne terminy ich realizacji” – czytamy w raporcie.
Izba zauważyła w publikacji, że jednym z mechanizmów przeprowadzenia kontrolowanej transformacji energetycznej z uwzględnieniem krajowego zapotrzebowania na energię elektryczną miało być wydzielenie aktywów węglowych ze spółek z udziałem Skarbu Państwa i utworzenie Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE). Jednak według NIK „Minister Aktywów Państwowych nierzetelnie przygotował koncepcję wydzielenia wytwórczych aktywów węglowych i nie zaplanował wszystkich niezbędnych działań dla skutecznego funkcjonowania NABE”.
„NIK zauważa, że istotnym czynnikiem ryzyka zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego Polski może być opóźnienie w uruchomieniu energetyki jądrowej, ponieważ wymagać to będzie dłuższego działania źródeł opartych o paliwa kopalne. Tym bardziej istotne jest ich zabezpieczenie” – stwierdzono w raporcie.
Źródło: wnp.pl
Dodaj komentarz