Skutki zanieczyszczenia powietrza w Unii Europejskiej w ostatnich latach wynosiły ok. 770 mld euro rocznie, czyli 6 proc. unijnego PKB. Jak wynika z raportu „Ile Europa płaci za czyste powietrze?”, Polska jest jednym z krajów, który ponosi największe koszty.
To koszty tylko z lat 2014-2021. Prognozy na najbliższe lata są na szczęście nieco bardziej optymistyczne, ale nadal pozostaną wysokie – przewiduje się, że do 2027 r. spadną do około 490 miliardów euro rocznie, co będzie stanowić 3 proc. PKB Unii.
Jak zaznaczono w raporcie opublikowanym przez brukselski think-tank Bruegel, za 30-50 proc. szkód ekonomicznych przypisywanych zanieczyszczeniu powietrza odpowiada wysokie zużycie paliw kopalnych.
Zastosowanie jednolitej metodologii dla wszystkich krajów pozwala na przeprowadzenie miarodajnych porównań między państwami członkowskimi UE, choć nie jest to wolne od wad. Wyniki są bowiem zależne m.in. od lokalizacji urządzeń pomiarowych, co może wpływać na dokładność danych dotyczących stężenia pyłów PM2.5. Ponadto, wykorzystano szacunki z lat 2000-2015, kiedy to poziomy zanieczyszczeń były wyższe, a PKB niższe niż obecnie. Te czynniki mogą wpływać na dokładność prognoz dla lat późniejszych.
Za co płacimy?
Eksperci wyodrębnili kilka głównych kategorii kosztów. To głównie straty na obniżonej wydajności pracy, wynikające ze zwiększonej absencji pracowników spowodowanej pogorszeniem stanu zdrowia czy negatywny wpływ zanieczyszczenia na ekosystemy, co może się przekładać na spadek efektywności rolnictwa.
Badania przeprowadzone przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) wskazują, że redukcja stężenia cząstek stałych PM2.5 o 1 mikrogram na metr sześcienny (µg/m3) powietrza może przyczynić się do wzrostu PKB o 0,8 proc. Aż 95 proc. tego wzrostu wynika z poprawy wydajności pracy.
Duże różnice między państwami
Niektóre kraje nie mają problemu. W Szwecji, Finlandii, Estonii czy Litwie, koszty za brudne powietrze stanowią mniej niż 1 proc. PKB. W wielu krajach Europy Środkowo-Wschodniej jest jednak znacznie gorzej. W Bułgarii koszty wynikające z zanieczyszczenia powietrza sięgają 6 proc. PKB, w Czechach, Chorwacji i na Węgrzech – 7 proc., w Grecji – 8 proc., a w Polsce aż 10 proc. PKB.
Warto poprawiać jakość
Skala tych kosztów ma się utrzymać na tym poziomie do 2030 r. Najgorzej zanieczyszczone regiony, stanowiące 10 proc. terytorium UE, odpowiadają za 25 proc. zgonów związanych z zanieczyszczeniem powietrza.
W efekcie, skumulowane koszty zanieczyszczenia powietrza w Unii Europejskiej w kolejnych siedmiu latach mogą wynieść ponad 3 biliony euro.
Jednocześnie poprawa jakości powietrza potrafi przełożyć się na korzyści ekonomiczne. W raporcie szacuje się, że w latach 2014-2021 przyniosła UE korzyści w wysokości 423 mld euro. Prognozy na lata 2021-2027 napawają nadzieją. Autorzy raportu przewidują, że dalsza redukcja zanieczyszczeń może przynieść dodatkowe 328 mld euro.
