Ustrój samorządów zawodowych nie może być modyfikowany w sposób, który może naruszać konstytucyjne wolności i prawa oraz zasady ustrojowe państwa – czytamy w uchwałach Naczelnej Rady Adwokackiej i Krajowej Rady Radców Prawnych, w którym oba samorządy wskazują na bezzasadność i szkodliwość wniosku skierowanego do Trybunału Konstytucyjnego przez grupę posłów PiS i Solidarnej Polski.
Oba samorządy postanowiły zwrócić się do prezes Trybunału Konstytucyjnego Julii Przyłębskiej z wnioskiem o umożliwienie przedstawienia swoich stanowisk w tej sprawie.
Grupa posłów, której liderem jest adwokat Piotr Sak z Solidarnej Polski, zaskarżyła do Trybunału Konstytucyjnego przepis o przynależności do izby adwokackiej lub radców prawnych, właściwej dla miejsca zamieszkania lub siedziby kancelarii (sygn. akt K 6/22). Posłowie sugerują, że dzisiejsza struktura samorządu adwokatów i radców prawnych, oparta na regionalnych izbach, może naruszać konstytucyjne zasady swobody zrzeszania się i prowadzenia działalności gospodarczej.
Wnioskodawcom nie podoba się m.in. reguła przymusowego członkostwa w regionalnej izbie, na terenie której radca czy adwokat mieszka albo prowadzi działalność.
Jeśli TK uzna zaskarżone przepisy za niekonstytucyjne, może się okazać, że nie ma organu, który mógłby sprawować skuteczną kontrolę nad działaniami adwokatów i radców.
4 lipca stanowisko w sprawie wniosku do TK zajęły Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Rada Radców Prawnych oraz wszystkie Rady Okręgowych Izb Radców Prawnych w Polsce oraz Okręgowe Rady Adwokackie.
„Naczelna Rada Adwokacka stoi na stanowisku, że historycznie ukształtowany ustrój Adwokatury, oparty o rozwiązania ustanowione przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego w 1918 r., w tym m.in. wewnętrzna organizacja osadzona na izbach adwokackich działających na mocy art. 38 ustawy – Prawo o adwokaturze, stanowi emanację pieczy nad należytym wykonywaniem wolnego zawodu adwokackiego przez samorząd zawodu zaufania publicznego w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. Rozwiązanie takie, będące optymalnym, pozostaje w zgodzie z art. 17 ust. 1 Konstytucji RP.” – czytamy w uchwale NRA.
– Wolny i niezależny adwokat to gwarancja realizacji prawa do rzetelnego procesu sądowego, w tym prawa do obrony. Uderzanie w niezależność samorządu zawodu zaufania publicznego to uderzanie w prawa obywateli – mówił prezes NRA Przemysław Rosati.
– Pomoc prawna świadczona przez niezależnych od władz publicznych prawników jest jedną z niezbędnych gwarancji właściwej ochrony praw podmiotowych. Głównym celem działania zarówno radców prawnych, jak i samorządu jest ochrona interesu publicznego. W należycie funkcjonującym systemie wymiaru sprawiedliwości, zapewnianie i zagwarantowanie każdej jednostce możliwości skorzystania z niezależnej pomocy prawnej staje się w konsekwencji jednym z mierników praworządności – powiedział prezes Krajowej Rady Radców Prawnych Włodzimierz Chróścik.
Przypomnijmy, że do postępowania przed TK w tej sprawie przystąpił Rzecznik Praw Obywatelskich, wnosząc o jego umorzenie. Jak podkreśla, sprawa wniosku grupy posłów ma istotne znaczenie z punktu widzenia gwarancji ochrony praw i wolności obywateli.
– Rolą samorządów zawodów zaufania publicznego, takich jak radcowie prawni i adwokaci, jest zapewnienie pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu, zagwarantowanie wysokiego poziom usług prawnych, świadczonych przez osoby odpowiednio przygotowane do zawodu, a także cechujących się nienaganną postawą moralną – przypomina RPO.
I dodaje: Ograniczenie w jakikolwiek sposób możliwości skorzystania przez obywateli z zagwarantowanych im na mocy Konstytucji podstawowych wolności i praw musi być dokonywane jedynie wyjątkowo.
