Od pierwszych wyborów powszechnych do PE w 1979 r. szefa europarlamentu wyłania się na dwa i pół roku z możliwością ponownego wyboru. Podczas każdej kadencji parlamentarnej pierwsze wybory odbywają się zazwyczaj w lipcu, bezpośrednio po wyborze nowego składu Parlamentu, a drugie – dwa i pół roku później, w styczniu.
Zgodnie z art. 14 ust. 4 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) Parlament Europejski wybiera swojego przewodniczącego spośród własnych posłów. Procedurę obecnych wyborów określono w Regulaminie PE.
Przewodniczącego wybiera się w oparciu o nominacje, które można składać za zgodą nominowanych. Propozycje nominacji pochodzą od grup politycznych, ale mogą również pochodzić od grupy posłów, osiągającej co najmniej tzw. małe kworum, czyli jednej dwudziestej posłów do Parlamentu.
Głosowanie jest tajne. Do stycznia 2017 r. przepisy przewidywały, że jeżeli liczba kandydatów w wyborach przewodniczącego, wiceprzewodniczących i kwestorów jest niższa od liczby stanowisk pozostających do obsadzenia lub jej równa, wyboru można dokonać przez aklamację. Od stycznia 2017 r. w takiej sytuacji wyboru dokonuje się przez aklamację, chyba że liczba posłów lub grup politycznych osiągających co najmniej tzw. duże kworum, czyli jedna piąta posłów, wystąpi o głosowanie tajne.
Jest jednak mało prawdopodobne, aby zapis ten miał zastosowanie do wyborów przewodniczącego, w których tradycyjnie o urząd ubiega się więcej niż jeden kandydat.
Wystarczy ponad 50 proc. głosów
Przewodniczącego wybiera się bezwzględną większością oddanych głosów, tzn. 50 proc. + 1 (a nie bezwzględną większością posłów). Głosy wstrzymujące się oraz nieważne nie liczą się.
Przewiduje się nie więcej niż cztery rundy głosowania. Jeżeli po trzecim głosowaniu nie osiągnięto bezwzględnej większości, czwarte głosowanie ogranicza się do dwóch kandydatów, którzy w trzecim głosowaniu otrzymali największą liczbę głosów, a zwycięzcą jest kandydat, który w ostatnim głosowaniu osiągnie lepszy wynik.
W przypadku oddania równej liczby głosów na obydwu kandydatów podczas czwartego głosowania zwycięzcą jest starszy kandydat. PE informuje, że „podczas wyboru przewodniczącego, wiceprzewodniczących i kwestorów wskazane jest zapewnienie sprawiedliwej reprezentacji opcji politycznych, a także równowagi geograficznej i równowagi płci”.
Z art. 15 wynika, że po wyborze przewodniczącego Parlament dokonuje również wyboru osób sprawujących dwa pozostałe główne urzędy polityczne Parlamentu niezbędne do jego właściwego funkcjonowania: czternastu wiceprzewodniczących, a następnie pięciu kwestorów.
Głosowanie na odległość
Nominacje składa się na tej samej podstawie co w przypadku przewodniczącego. Zgodnie z art. 17 czternastu wiceprzewodniczących wybiera się podczas jednego głosowania bezwzględną większością oddanych głosów. Jeżeli liczba wyłonionych kandydatów jest niższa niż 14, przeprowadza się drugie głosowanie, aby na tych samych warunkach obsadzić pozostałe stanowiska (bezwzględna większość).
W razie konieczności przeprowadzenia trzeciego głosowania do obsadzenia wolnych stanowisk wystarczy zwykła większość.
Porządek pierwszeństwa wiceprzewodniczących ustala się według kolejności, w jakiej zostali wybrani, a w przypadku równej ilości głosów – według starszeństwa. W przypadku głosowania przez aklamację o porządku pierwszeństwa decyduje tajne głosowanie. Wybór kwestorów odbywa się zgodnie z tą samą procedurą co wybór wiceprzewodniczących (art. 18).
Z powodu pandemii głosowanie odbędzie się na odległość.
Do tej pory czworo posłów ogłosiło swoją kandydaturę: Roberta Metsola (EPP, MT), Alice Bah Kuhnke (Greens/EFA, SE), Kosma Złotowski (ECR, PL) i Sira Rego (The Left, ES). Termin zgłaszania kandydatów na pierwszą turę głosowania upływa w poniedziałek o godz. 17.00. Kandydatów można zgłaszać lub wycofać przed każdą turą głosowania.
Kandydaci dokonają krótkiej prezentacji we wtorek rano bezpośrednio przed pierwszą turą głosowania, która odbędzie się między godz. 9.30 a 10.15, a ogłoszenie wyników nastąpi o godz. 11.00.
