Przywódcy Australii, USA i Wielkiej Brytanii ogłosili sformowanie AUKUS – nowego układu pogłębiającego współpracę Anglosasów w dziedzinie bezpieczeństwa.
W środę wieczorem premier Australii Scott Morrison, prezydent USA Joe Biden i szef rządu Wielkiej Brytanii Boris Johnson wydali wspólne oświadczenie, w którym zapowiedzieli tworzenie nowej formuły współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa. „W ramach pierwszej inicjatywy w ramach AUKUS zobowiązujemy się do wspólnego wspierania ambicji Australii do pozyskania okrętów podwodnych o napędzie atomowym dla Królewskiej Marynarki Wojennej” – tekst wystąpienia zacytował portal BBC. Przywódcy urządzili w środę wirtualną konferencję.
Trzech anglosaskich przywódców uznało, że posiadanie przez Australię atomowych okrętów podwodnych „będzie promować stabilność Indo-Pacyfiku” oraz będzie korzystna „dla wsparcia naszych wspólnych wartości i interesów”. Taki sprzęt Australijczycy mają otrzymać w „najwcześniejszym możliwym terminie”. Jednocześnie podkreślono, że Australia ma pozostać państwem bez broni jądrowej.
Komentując oświadczenie brytyjski premier Boris Johnson podkreślił, że nowy układ zwiąże trzy anglosaskie państwa „bliżej niż kiedykolwiek” zaś ścisły sojusz z Australią i USA uznał za naturalny. „To partnerstwo będzie stawało się coraz bardziej istotne dla obrony naszych interesów i… ochrony naszych ludzi w kraju” – ocenił Johnson.
CNN ujawniło, że w środę do Waszyngtonu przybyła delegacja „najwyższych oficjeli” z Australii. Spotkali się oni z szefem amerykańskiej dyplomacji Antony Blinkenem oraz sekretarzem stanu Lloydem Austinem. CNN twierdzi, że o nowym formacie rozmawiano od miesięcy. Konkretyzuje, że termin w jakim Australia ma otrzymać okręty o napędzie atomowym wyznaczono na 18 miesięcy. Taki sam okres podaje Politico.
O wadze układu i wsparcia Australii w ramach antychińskiej polityki świadczy wypowiedź anonimowego amerykańskiego urzędnika cytowanego przez CNN, który powiedział dziennikarzowi – „Ta technologia jest niezwykle wrażliwa. To, szczerze mówiąc, pod wieloma względami wyjątek od naszej polityki. Nie przewiduję, że będzie on robiony w innych okolicznościach w przyszłości.” Urzędnik nie ukrywał, że tego rodzaju krok ma być również wysłaniem sygnału do innych sojuszników USA w regionie Zachodniego Pacyfiku, iż mogą liczyć na wsparcie Waszyngtonu. Antychińskie ostrze nowego układu jest dla komentatorów oczywiste.
Portal Politico wymiania też inne zdolności technologiczne podwójnego zastosowania, które mają być przedmiotem wymiany informacji między trzema państwami: sztuczna inteligencja, komputery kwantowe, cyberbezpieczeństwo, inne systemy podwodne. Wymiana informacji ma również dotyczyć rakiet dalekiego zasięgu.
Do pierwszych napięć w relacjach Chin i Australii doszło przy okazji krytyki ze strony Canberry w kwestii polityki Chin w czasie narastania obecnej pandemii koronawirusa. Efektem tego było wprowadzenie przez ChRL zakazu importu australijskiego jęczmienia, pszenicy, cukru, wina czerwonego, drewna, węgla, homarów, rudy miedzi i miedzi wytopionej z Australii.
Jednak między oboma państwa narastają sprzeczności w ich geostrategii. Australia w coraz większym stopniu wkomponowuje się w działania rywali Chin takich jak USA, Japonia i Indie . We listopadzie 2020 roku premier Australii podpisał w Tokio umowę o współpracy wojskowej z Japonią . Z kolei w kwietniu br. Australia wycofała się się dwóch umów w ramach „Pasa i drogi” , co wywołało krytyczną reakcję ambasady ChRL w Canberrze.
