Sukces Zuzany Czaputowej w wyborach prezydenckich na Słowacji jest dowodem na to, że liberalna demokracja nie jest w byłym bloku wschodnim skazana na fiasko. Czy do takich zmian może dojść także w Polsce i na Węgrzech?
„Do wyborów europejskich pozostało niewiele ponad dwa miesiące, a perspektywy są raczej ponure. Niektóre prognozy dają powód do obaw, że prawicowi populiści i prawicowi ekstremiści znacznie powiększą swój stan posiadania i ze swoich miejsc w parlamencie w Brukseli i Strasburgu będą demontować znienawidzoną przez siebie, chwiejną budowlę nazywaną Unią Europejską” – pisze Tobias Zick w „Sueddeutsche Zeitung” (SZ). „Prekursorzy tego ruchu siedzą na Wschodzie, w takich miastach jak Warszawa i Budapeszt” – podkreśla.
„Co poniektóry europejski nostalgik pyta, czy przyjęcie do klubu demokratów i idealistów postkomunistycznych społeczeństw, które najwidoczniej nie są gotowe do ponoszenia wysiłków związanych z liberalnym i demokratycznym ustrojem, nie było aby błędem” – kontynuuje swój wywód Zick.
Ciepły podmuch ze Słowacji
Komentator SZ pisze, że wynik wyborów prezydenckich na Słowacji – wygrana Czaputowej to „pocieszający ciepły podmuch, wiosenny wietrzyk”. Autor zastrzega, że urząd prezydenta na Słowacji ma znaczenie reprezentacyjne, a Czaputowa musi jeszcze wygrać drugą turę. Jej sukces rozbudził nadzieje, których znaczenie wybiega poza granice Słowacji. „Ucieleśnia przełom – Czaputowa walczyła o urząd jako proeuropejska, liberalna i antypopulistyczna kandydatka” – podkreśla Zick.
Autor przypomina, że momentem przełomowym w historii Słowacji była śmierć dziennikarza Jana Kuciaka, która wywołała fale protestów i doprowadziła do mobilizacji sił obywatelskich na skalę porównywalną z aksamitną rewolucją w 1989 r.
Społeczeństwo obywatelskie przemówiło
40,6 proc. dla Czaputowej to „mocny głos społeczeństwa obywatelskiego na wschodniej flance UE”: „Halo, jeszcze jesteśmy. Patrzymy na Brukselę, nie na Moskwę. Nie pozwolimy się uśpić i manipulować przez tych, którzy chcą nam wcisnąć autorytarny, nacjonalistyczny, nieliberalny porządek społeczny” – pisze komentator.
Zick podkreśla, że głos krytycznego społeczeństwa obywatelskiego nie umilkł także w krajach sąsiadujących ze Słowacją, w „innych, rządzonych w sposób jeszcze bardziej autorytarny krajach Wyszehradu”.
Polska opozycja jednoczy się
W Polsce rosnąca w siłę opozycja jednoczy się przeciwko narodowo-populistycznemu PiS-owi, na Węgrzech tysiące demonstrantów sprzeciwiają się atakom Viktora Orbana na wolność mediów i państwo prawa – czytamy w SZ.
Sukces wyborczy Czaputowej jest zdaniem Zicka ostrzeżeniem także dla tych, którzy chcieliby ograniczyć Europę do małego kręgu państw na Zachodzie. „Społeczeństwa byłego bloku wschodniego nie są z definicji niedojrzałe do nowoczesnej demokracji, do Europy. Są podatne na fałszywe obietnice zbawienia, populizm, korupcję – tak jak ich zachodni sąsiedzi. I są zdolni do sprzeciwu wobec tych zjawisk” – konkluduje Zick w „Sueddeutsche Zeitung”.
JACEK LEPIARZ
