Wiele wskazuje na to, że jeszcze do końca obecnego roku doczekamy się ogłoszenia postępowań na pozyskanie nowych okrętów podwodnych znanych pod kryptonimem Orka, okrętów obrony wybrzeża Miecznik oraz okrętów patrolowych z funkcją zwalczania min Czapla.
Jeszcze w tym roku podpisana ma także zostać umowa na dostawę drugiego Nadbrzeżnego Dywizjonu Rakietowego wyposażonego w pociski rakietowe NSM. Zgodnie z planem przebiega również budowa prototypowego niszczyciela min typu Kormoran II. Już za kilka dni, w rocznicę podpisania umowy – 23 września br. na terenie stoczni „Remontowa Shipbuilding SA”, odbędzie się uroczystość symbolicznego położenia stępki pod jego budowę.
Najdroższym zadaniem przewidzianym w programie modernizacji Marynarki Wojennej RP, jest pozyskanie do 2022 roku dwóch nowych okrętów podwodnych w ramach zadania o kryptonimie Orka. Wartość jednego takiego okrętu szacuje się na 2.5-3 mld PLN. Trzecia jednostka tego typu, według najnowszych informacji opublikowanych przez MON, ma zostać przyjęta do służby do 2023 roku. Jest to istotne skrócenie harmonogramu, bowiem do tej pory deklarowano jej budowę do 2025 roku (a jeszcze wcześniej do 2030 roku). Zgodnie z planami resortu obrony upublicznionymi pod koniec 2012 roku, podpisanie umowy na budowę nowych okrętów podwodnych miało nastąpić już w 2013 roku. Ostatecznie jednak tak się nie stało, a dopiero w grudniu 2013 roku ogłoszono zaproszenie do dialogu technicznego, który przeprowadzony został wiosną tego roku. Zgodnie z obecnymi planami, potwierdzonymi redakcji Dziennika Zbrojnego przez Inspektorat Uzbrojenia (IU), podpisanie umowy na budowę okrętów podwodnych powinno nastąpić zgodnie z planem w drugiej połowie 2015 roku. Po zakończeniu trwających obecnie międzyresortowych uzgodnień Studium Wykonalności (SW) i Wstępnych Założeń Taktyczno-Technicznych (WZTT), najprawdopodobniej jeszcze w tym roku dojdzie do ogłoszenia postępowania w tej sprawie. Ze względu na spełnianie kryteriów występowania podstawowego interesu bezpieczeństwa państwa będzie ono prowadzone na podstawie decyzji nr 118/MON Ministra Obrony Narodowej z 2013 roku, z pominięciem ustawy Prawo zamówień publicznych. Niestety nadal nie wiemy, czy zmieniono – niekorzystną naszym zdaniem – decyzję, o nie uzbrajaniu Orki w pociski manewrujące dalekiego zasięgu do zwalczania celów lądowych.
Po latach degradacji, aż trudno uwierzyć, że modernizacja MW RP pomału wkracza w fazę realizacji. Eksploatowane obecnie fregaty typu Oliver Hazard Perry.
Według aktualnych planów modernizacji MW, przyszły trzon floty nawodnej tworzyć mają trzy okręty obrony wybrzeża znane pod kryptonimem Miecznik, trzy okręty patrolowe z funkcją zwalczania min Czapla oraz okręt patrolowy ORP Ślązak (przebudowywany z nie ukończonej korwety Gawron). W miesiącach lipiec-październik 2013 roku IU przeprowadził dialogi techniczne zarówno w sprawie Miecznika, jak i Czapli. Po ich zakończeniu podjęto decyzję, że oba typy okrętów będą zamówione w ramach jednego postępowania z jednym wykonawcą, by uzyskać okręty na bazie wspólnej platformy. Pod pojęciem wspólnej platformy nie należy rozumieć tylko takiego samego kadłuba, ale również ten sam typoszereg napędu, zintegrowanego systemu nawigacyjnego i łączności, tak aby mogła następować wymienność załóg między oboma typami okrętów, bez konieczności ich dodatkowego przeszkalania w zakresie obsługi poszczególnych systemów. Początkowo planowano, że okręty zostaną zbudowane do 2025 roku. Po dialogu technicznym uznano jednak, że najkorzystniej będzie oddawać jednostki w cyklu rocznym, przy czym najpierw w latach: 2017, 2018 i 2019 mają być oddawane okręty obrony wybrzeża, a dopiero po nich, w latach: 2020, 2021 i 2022 okręty patrolowe z funkcją zwalczania min. Podobnie jak w przypadku okrętów podwodnych, obecnie dla Miecznika i Czapli trwają uzgodnienia międzyresortowe SW i WZTT. Zgodnie z informacjami posiadanymi przez redakcję, wspólny przetarg na oba rodzaje jednostek zostanie ogłoszony do końca tego roku i ze względu na spełnianie kryteriów występowania podstawowego interesu bezpieczeństwa państwa będzie prowadzony w tym samym trybie co Orka, czyli z pominięciem ustawy Prawo zamówień publicznych. Zakończenie przetargu i podpisanie umowy z wykonawcą, co potwierdził IU, planowane jest w 2015 roku.
Kolejną dobrą informacją jest realizacja zgodnie z planem budowy prototypu wykonywanego ze stali amagnetycznej niszczyciela min Kormoran II. Umowa na jego budowę została podpisana 23 września 2013 roku z polskim konsorcjum, na czele którego stanęła stocznia „Remontowa Shipbuilding SA” z Gdańska (czyli dawna Stocznia Północna). W kwietniu br. na terenie stoczni odbyła się uroczystość palenia pierwszych blach. Natomiast na dzień 23 września tego roku, czyli dokładnie w rocznicę podpisania umowy, zaplanowano uroczystość symbolicznego położenia stępki. W praktyce zamiast stępki ułożony zostanie główny wręg podłużny oraz zespawane ze sobą elementy bloku przedziału D-5, czyli pomieszczenia siłowni pomocniczej mieszczącej agregaty prądotwórcze. Wodowanie kadłuba zaplanowano na lato 2015 roku, a zakończenie budowy powinno nastąpić do listopada 2016 roku.
Zgodnie z informacją uzyskaną z IU następnym istotnym wydarzeniem związanym z programem modernizacji MW, które powinno nastąpić jeszcze w tym roku, jest podpisanie umowy na dostawę drugiego Nadbrzeżnego Dywizjonu Rakietowego (NDR). Pierwszy dywizjon został przyjęty do służby w 2013 roku, a obecnie trwają jeszcze dostawy wchodzących na jego wyposażenie przeciwokrętowych pocisków rakietowych NSM, które ostatecznie mają zostać dostarczone do końca przyszłego roku. Produkcję NDR zrealizowano na podstawie umowy z 2008 roku (aneksowanej w 2011 roku) z norweską firmą Kongsberg Defence Systems, przy współpracy z polskimi podmiotami, między innymi Transbitem i Jelczem.
Najprawdopodobniej jeszcze w tym roku ogłoszone zostanie także postępowanie na pozyskanie systemu pod kryptonimem Ostryga, który zapewnić ma zdolności do ochrony sił morskich w portach, na redach i na kotwicowiskach. Rezultatem tego projektu ma być pozyskanie między innymi kilkunastu bezzałogowych platform nawodnych, które można będzie wykorzystać także na okrętach patrolowych z funkcją zwalczania min Czapla. W 2014 lub 2015 roku ogłoszone zostanie również postępowanie na pozyskanie sześciu holowników dla MW (program Holownik). W latach 2016-2018 planuje się pozyskać trzy pierwsze jednostki, a kolejne trzy mają zostać wybudowane w latach 2022-2025. Natomiast w przyszłym roku planuje się uruchomienie postępowania na budowę jednostek służących do transportu środków zaopatrzenia oraz wykonywania prac holowniczych na redach i w portach pod kryptonimem Transhol. W ramach tego projektu planuje się nabycie jednostek następujących typów: kutra holowniczo-komunikacyjnego, kutra transportowo-pasażerskiego, motorówki transportowo-cumowniczej oraz motorówki sztabowej. Zawarcie umowy planowane jest w czwartym kwartale 2015 roku.
Warto odnotować, że w bieżącym roku także przeprowadzono dialogi techniczne (lub na razie tylko ogłoszono chęć ich rozpoczęcia) dotyczące pozyskania czterech rodzajów okrętów pomocniczych dla MW: pływającej stacji demagnetyzującej kryptonim Magneto, jednostki do tankowania okrętów podwodnych i oczyszczania wód Ekotank, okrętu wsparcia logistycznego Bałtyk oraz zbiornikowca paliwowego (prawdopodobnie kryptonim Supplay).
Ważnym elementem MW jest także lotnictwo morskie. Jeszcze w tym roku mamy doczekać się rozstrzygnięcia przetargu na pozyskanie 70 śmigłowców wielozadaniowych dla SZ RP w kilku wersjach specjalistycznych. Do lotnictwa floty trafić ma 6 śmigłowców zwalczania okrętów podwodnych oraz 6 bojowych śmigłowców poszukiwawczo-ratowniczych CSAR (Combat Search and Rescue). W tym roku IU rozpoczął również fazę analityczno-koncepcyjną programu pozyskania zdolności kompleksowego rozpoznania z powietrza oraz zwalczania okrętów podwodnych, którego głównym elementem będą prawdopodobnie morskie samoloty patrolowe zdolne do wykrywania i niszczenia okrętów podwodnych.
Podsumowując, program operacyjny dotyczący modernizacji MW jest bardzo obszerny i liczy łącznie 22 zadania. Dla porządku, prezentujemy ich pełny wykaz wraz z odpowiadającymi im kryptonimami:
Nadbrzeżny Dywizjon Rakietowy – NDR
Okręt patrolowy – ŚLĄZAK
Niszczyciele min – KORMORAN II
Okręty podwodne nowego typu – ORKA
Pozyskanie okrętów obrony wybrzeża – MIECZNIK
Okręty patrolowe z funkcją zwalczania min – CZAPLA
Zdolność do zapewnienia ochrony siłom morskim w portach, na redach i kotwicowiskach – system OSTRYGA
Okrętowy system optoelektroniczny – BIELIK
System wymiany informacji w zakresie hydrografii, kartografii i oceanografii – MIG
Zabezpieczenie techniczne i prowadzenie działań ratowniczych na morzu – HOLOWNIK
System pozycjonowania okrętów przy braku pozycji z systemu satelitarnego – SRN
Transport zaopatrzenia oraz wykonywanie prac holowniczych na redach i w portach – TRANSHOL
Pływająca stacja demagnetyzacyjna – MAGNETO
Jednostka do tankowania okrętów podwodnych oraz oczyszczanie wód – EKOTANK
Zaopatrywanie jednostek pływających w środki zaopatrzenia – SUPPLAY
Okręt rozpoznania elektronicznego – DELFIN
Okręt ratowniczy – RATOWNIK
Okręt Wsparcia Działań Połączonych – MARLIN
Bezzałogowy system zwalczania min – KIJANKA
Okręt hydrograficzny – HYDROGRAF
Okręt zabezpieczenia logistycznego – BAŁTYK
Ustawianie przeciwdesantowych zapór minowych – PLAŻA
W zakresie modernizacji technicznej MW końcówka obecnego roku zapowiada się więc interesująco. Decydujący jednak dla podpisania umów i zainicjowania procesu budowy okrętów będzie dopiero przyszły rok, pod warunkiem, że uruchomione postępowania przebiegać będą zgodnie z planem. Stwierdzenie występowania podstawowego interesu bezpieczeństwa państwa zarówno w postępowaniu na Miecznika, Czaplę, jaki i na Orkę, pozwala IU na zastosowanie bardziej elastycznej procedury przetargowej, która powinna zapewnić krajowym stoczniom możliwość udziału w realizacji tych zamówień oraz umożliwić pozyskanie nowoczesnych technologii. Należy mieć nadzieję, że prowadzona modernizacja będzie realizowana z konsekwencją i pozwoli na odbudowę zarówno potencjału MW, jak i zdolności krajowego przemysłu okrętowego do budowy i remontów nowoczesnych okrętów. Pogarszające się w ostatnim czasie stosunki z naszym wschodnim sąsiadem mogą doprowadzić do zwiększenia w przyszłości roli transportu morskiego zarówno w zakresie importu surowców energetycznych, jak i eksportu krajowych towarów, dla których konieczne będzie znalezienie nowych rynków zbytu. Zapewnienie bezpieczeństwa tego transportu może mieć kluczowe znaczenie dla utrzymania stabilnego rozwoju polskiej gospodarki. Biorąc także pod uwagę rozpoczęty przez Rosję intensywny proces modernizacji własnej floty, Polska nie może pozwolić sobie na dalszą degradację i marginalizację roli Marynarki Wojennej. Na szczęście, przyjęty przez MON plan modernizacji choć pomału, to jednak systematycznie, przechodzi z fazy analizy do fazy realizacji.
Tomasz Dmitruk
