Skarbówka zyskała możliwość wchodzenia, a nawet blokowania kont Polaków, bez podawania przyczyny i informowania o tym. Zaniepokoiło to Rzecznika Praw Obywatelskich, który zwrócił się do minister finansów Magdaleny Rzeczkowskiej o wyjaśnienia. Jest odpowiedź resortu.
O tym, że takie przepisy wejdą w życie, informowaliśmy w lutym. Od 1 lipca naczelnik Urzędu Skarbowego może zwrócić się do banku z żądaniem wydania informacji bankowej również takiej osoby, która nie ma statusu podejrzanego.
To konsekwencja Polskiego Ładu, w którym w jednym z przepisów zastąpiono słowo „podejrzany” określeniem „osoba fizyczna”. Resort finansów uspokajał wówczas, że skarbówka prześwietli tylko konta osób, co do których już prowadzone są czynności sprawdzające.
Od lipca banki muszą przekazywać urzędom skarbowym wszystkie dane
W praktyce od lipca banki mają obowiązek przekazywać urzędom skarbowym zarówno dane dotyczące m.in. liczby posiadanych przez daną osobę rachunków, obrotów, posiadanych środków, a także wysokości wpłat. Co więcej, żądanie ujawnienia danych o rachunku może dotyczyć nie tylko właścicieli, ale także pełnomocników konta.
Wcześniej – jak wspomnieliśmy – bank mógł przekazywać takie informacje tylko w odniesieniu do „osoby podejrzanej”. Jednak teraz fiskus może prześwietlić czyjeś konto np. w sytuacji, gdy podatnik nie ujawnia dochodów lub prowadzi niezarejestrowany biznes.
W mediach zaczęły pojawiać się informacje o kontrolach kont bankowych Polaków po wejściu w życie nowych przepisów. Z tych relacji wynikało, że część osób dowiadywało się o tym, że skarbówka prześwietliła ich konta dopiero w momencie ich blokady.
Ministerstwo odpowiada: przepis art. 48 nie może być stosowany bez uzasadnienia
Marcin Wiącek, Rzecznik Praw Obywatelskich, zaniepokojony tymi informacjami, zwrócił się do minister finansów Magdaleny Rzeczkowskiej o wyjaśnienia, a także wskazanie liczby dokonanych kontroli przeprowadzonych w nowym trybie.
Jak wyjaśnia to Ministerstwo Finansów? Magdalena Rzeczkowska odniosła się m.in. do zarzutu o zwiększonych kontrolach kont Polaków po wejściu w życie nowych przepisów.
Organy KAS prowadzą takie postępowanie przygotowawcze jedynie w przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego i co ważne, po formalnym wszczęciu postępowania przygotowawczego. Zatem przepis art. 48 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej nie może być stosowany bez uzasadnionej przyczyny – podkreśla minister w odpowiedzi dla RPO.
Przyznaje, że uprawnia on jednak organy Krajowej Administracji Skarbowej w uzasadnionych przypadkach do występowania do banków o przekazanie informacji objętych tajemnicą bankową, w sytuacji, gdy prowadzą one postępowanie przygotowawcze dotyczące osoby fizycznej, prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej.
Według niej jest to czynnik ograniczający potencjalną liczbę takich kontroli. Ponadto jak podkreśla minister, dane przekazywane przez banki organom KAS są chronione tajemnicą skarbową, którą regulują szczegółowo przepisy ustawy Ordynacja podatkowa.
„Korzystanie z nowych uprawnień jest monitorowane”
Z informacji resortu finansów wynika, że w lipcu i sierpniu 2022 r. naczelnicy urzędów skarbowych prowadzili ponad 37 tys. postępowań przygotowawczych w sprawach karnych skarbowych i karnych. W tym czasie skierowali 33 wystąpienia do banków na podstawie art. 48 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej.
Potwierdza to zatem, że jest to wykorzystywane przez naczelników urzędów skarbowych w wyjątkowych przypadkach – ocenia minister Magdalena Rzeczkowska.
Zapewnia jednocześnie, że korzystanie przez urzędy skarbowe z nowych uprawnień podlega stałemu monitorowaniu. – Jednak dokonanie odpowiedniej oceny funkcjonowania nowego przepisu w praktyce wymaga dłuższej perspektywy czasowej jego stosowania, co w niniejszej sprawie jeszcze nie nastąpiło z uwagi na bardzo krótki okres obwiązywania zmienionego brzmienia – podsumowuje szefowa MF w odpowiedzi dla Rzecznika Praw Obywatelskich.
