Grupa ukraińskich historyków z negacjonistą wołyńskim Wołodymyrem Wiatrowyczem, szefem ukraińskiego IPN na czele, zainaugurowała w środę podczas konferencji prasowej w siedzibie znanej ukraińskiej agencji informacyjnej Ukrinform obchody 75. Rocznicy powstania Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA).
Data nawiązuje do wydarzenia z lutego 1943 roku, gdy sotnia UPA pod dowództwem 35-letniego Hryhorija Perehinjaka zaatakowała nazistowski garnizon miasteczka Włodzimierzec na Wołyniu, co ukraińscy historycy uznają za „pierwszy bój UPA”.
W spotkaniu uczestniczyli również: Dyrektor Oddziałowego Archiwum Państwowego SBU Andrij Kohut; Dziekan Wydziału Historii Kijowskiego Uniwersytetu Narodowego im. T. Szewczenki i członek Rady Naukowej Centrum Badań Ruchu Wyzwoleńczego Iwan Patryliak; Szef Państwowej Agencji Ukrainy ds Filmu Pyłyp Illienko i przewodniczący Rady Naukowej Narodowego Uniwersytetu „Kijowsko-Mohylańska Akademia” Serhij Kwit.
Wiatrowycz otwierając konferencję podkreślił, że UPA była fenomenem i armią podziemną, „która walczyła z totalitaryzmem najdłużej w Europie”. Odpowiadając na pytanie ze strony polskich dziennikarzy Wiatrowycz powiedział, że akcja ma dotyczyć również walk z Polakami na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej.
W trakcie całego 2017 roku „zaplanowano udostępnianie informacji o głównych frontach walki UPA – antypolskim i antykomunistycznym”. Tych tematów mają dotyczyć wystawy i międzynarodowa konferencja naukowa. Ponadto, UIPN uczestniczy w przygotowaniu nowego projektu ustawy o rehabilitacji ofiar represji politycznych, a Państwowa Agencja Ukrainy ds. Filmu planuje przeprowadzić specjalny festiwal filmowy.
Andrij Kohut zapewniał, że można swobodnie korzystać z dokumentów dot. UPA, które znajdują się w Archiwum SBU. – Przygotowaliśmy również specjalną kolekcję „Antypolski front UPA” – powiedział. Z kolei Iwan Patryliak mówił o „antykomunistycznej walce UPA”.
Patryliak, który wcześniej porównał mordowanie Polaków przez Ukraińców na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej do walki z kolonializmem podkreślał, że była to kompleksowa kampania:
– Oprócz ataków zbrojnych przeciwko Polakom prowadzona była potężna praca informacyjna – powstańcy rozprowadzali ulotki, prowadzili pracę propagandową.
Pyłyp Illienko podkreślał natomiast, że od czasu uzyskania niepodległości ukraińscy twórcy filmowi wielokrotnie powracali do tematyki UPA. Państwowej Agencji Ukrainy ds Kina wyszła z inicjatywą stworzenia kolekcji odrestaurowanych filmów poświęconych UPA. Chce też zaprezentować je przy pomocy mobilnego festiwalu filmowego i w internecie.
Z kolei Serhij Kwit przypomniał o przyjętej w 2015 roku „Koncepcji narodowo-patriotycznego wychowania dzieci i młodzieży” i o tym, że w tym roku uczniowie na Ukrainie będą zwracać szczególną uwagę na obchody rocznicy powstania UPA.
– Nasze szkoły w tym roku także będą zwracać uwagę na uroczystości rocznicowe UPA, ponieważ u podstaw tego dokumentu znalazła się idea wychowania narodowo-patriotycznego i obywatelskiego. Tak więc wychowanie narodowo-patriotyczne jest częścią wychowania obywatelskiego. Oznacza to, że ta data ukraińskiej historii adresowana jest nie tylko do Ukraińców, ale do wszystkich obywateli Ukrainy – zaznaczył Kwit.
Jak podaje „Historyczna Prawda”, rezultaty badań sondażowych pokazują, że ocena działalności UPA przez Ukraińców zależy od poziomu poinformowania na ten temat. Ze względu na to, że przez wiele lat materiału archiwalne nt. UPA były, zdaniem portalu, trudno dostępne, UIPN i działacze społeczni są przekonani o istnieniu potrzeby „dostarczenia społeczeństwu faktów w historii walki OUN i UPA w czasie i po II wojnie światowej”.
JAN RADŽIŪNAS
