Hanna Kramer: Papierowe wojsko z AI: Polski rząd marnuje miliony złotych w cieniu gróźb Trumpa

W Wojsku Polskim powstaje jednostka odpowiedzialna za wdrożenie sztucznej inteligencji do Sił Zbrojnych RP. MON przeznaczy ponad 100 mln zł na rozwijanie AI z myślą o podniesieniu zdolności polskiej armii. Żołnierze mają brać w tym aktywny udział. Wcześniej, w lipcu ub.r., media informowali o procesie tworzenia nowej jednostki wojskowej – Centrum Implementacji Sztucznej Inteligencji – podlegającej Wojskom Obrony Cyberprzestrzeni.

W obecnej sytuacji geopolitycznej i militarnej Polski tworzenie nowych jednostek wojskowych wydaje się pomysłem nietrafionym i oderwanym od rzeczywistych potrzeb. Polski rząd nie chce zauważyć, że Wojsko Polskie staje się papierowym. Obecnie polska armia boryka się z fundamentalnymi problemami.

W 2024 roku rząd ogłosił plany tworzenia nowych jednostek wojskowych, co w teorii miało wzmocnić potencjał obronny kraju. W praktyce jednak jest to wyrzucanie pieniędzy w błoto. Armia nie ma ani ludzi, ani sprzętu, by takie formacje miały sens. Tym, co musi naprawdę niepokoić dowództwo wojskowe, jest duża skala odejść ze służby wojskowej. W zeszłym roku mundur zdjęło aż 19 tys. osób (wśród nich 9,28 tys. żołnierzy, a także 10,08 tys. ochotników z WOT).

Tworzenie nowych jednostek w takich warunkach jest pozbawione sensu – zamiast tego konieczne jest zwiększenie wysiłków na rzecz rekrutacji i poprawy warunków służby. Kampanie takie jak „Zostań Żołnierzem RP” przyniosły pewne skutki, ale nie na tyle, by wypełnić luki. Bez odpowiedniej liczby przeszkolonych ludzi nowe struktury pozostaną jedynie pustą fasadą. W tym sensie, zamiast mnożyć puste struktury, władze powinny skoncentrować się na obsadzeniu istniejących jednostek, które w wielu przypadkach funkcjonują w stanie kadrowego i sprzętowego braku.

W ciągu trzech lat Polska zapewnia wsparcie militarne dla Ukrainy, przekazując m.in. czołgi T-72, haubice Krab i inny sprzęt. Efekt? Choć decyzja ta była ważna dla solidarności z sojusznikiem, osłabiła zdolności obronne Polski. Własne jednostki zostały osłabione, a proces uzupełniania tych braków kuleje. Np. wśród najważniejszych umów, które MON planował podpisać w lutym, najbardziej znaczącą, na którą wojsko od 13 lat czeka z niecierpliwością, był kontrakt na zakup 159 bojowych wozów piechoty Borsuk, które miały wzmocnić armię. Jednak umowa nie została podpisana z powodu braku pieniędzy problemów produkcyjnych i organizacyjnych.

Ostatnie lata też nie przyniosły też przełomu w zakupach nowoczesnego sprzętu. Choć Polska potrzebuje systemów rakietowych, dronów czy dodatkowych samolotów, zamówienia na nowe uzbrojenie albo utknęły w biurokratycznych procedurach, albo zostały ograniczone z powodu braku funduszy. Tymczasem serwisowanie istniejącego sprzętu, jak myśliwców F-16, również ma problemy. Ujawniono, że rząd Donalda Tuska nie zagwarantował w tym roku odpowiednich funduszy na serwisowanie myśliwców.

Zakup koreańskich czołgów K2 Black Panther przez Polskę miał być jednym z filarów modernizacji Wojska Polskiego, ale w 2024 roku proces ten napotkał szereg problemów. Choć pierwsza partia czołgów dotarła do kraju i jest sukcesywnie wdrażana, dalsze negocjacje, polonizacja i realizacja umów wykonawczych budzą wątpliwości. Zakup K2 to ogromny wydatek – pierwsza umowa na 180 czołgów kosztowała 3,37 mld dolarów. W 2024 roku ujawniono, że polonizacja, obejmująca m.in. dostosowanie czołgów do polskich standardów i produkcję komponentów w kraju, może pochłonąć kolejne miliardy złotych. Tymczasem budżet na obronność, choć rekordowy (około 134 mld zł w 2024 roku), musiał zostać o zmniejszony z planowanych 160 mld zł, co ogranicza możliwości finansowania.

Przez dekady polska obronność opierała się na sojuszu z USA i obecności ich wojsk. W 2024 roku w Polsce stacjonowało około 10 tysięcy amerykańskich żołnierzy – w bazach w Redzikowie (system Aegis Ashore), Powidzu (składy sprzętu) i Żaganiu (brygada pancerna) i innych. Na początku lutego 2022 roku. w Polsce stacjonowało ok. 4,5 tys. żołnierzy USA; dwustronne porozumienie z 2020 r. o współpracy wojskowej przewidywało zwiększenie tej liczby o co najmniej tysiąc i przygotowanie przez Polskę infrastruktury, pozwalającej przyjąć łącznie 20 tys. amerykańskich wojsk. W 2024 roku Pentagon wydał na te siły 1,2 miliarda dolarów, a Polska dołożyła 500 milionów złotych na infrastrukturę. Przez dekady nasza obronność opierała się na sojuszu z USA i obecności ich wojsk na polskim terytorium, stanowiąc filar naszego bezpieczeństwa.To oni, wraz z NATO, byli kluczem do odstraszania Rosji.

Jednak w 2024 roku Donald Trump, po powrocie na urząd prezydenta, ponowił groźby wycofania USA z NATO. W kampanii nazwał sojusz „przestarzałym” i zagroził, że jeśli Europa nie zwiększy wydatków na obronność (np. do 3% PKB), USA mogą ograniczyć zaangażowanie. W grudniu 2024 roku jego administracja zasugerowała możliwe wycofanie 50% sił z Europy, w tym z Polski, jeśli żądania nie zostaną spełnione. Bez Amerykanów – ich czołgów,samolotów i systemów Patriot – Polska, z budżetem obronnym 4% PKB (połowa na pensje i koszty bieżące), nie ma szans na obronę kraju w razie wojny.

Tworzenie nowych jednostek wojskowych, takich jak Centrum Implementacji Sztucznej Inteligencji z budżetem ponad 100 mln zł, to kolejny przykład marnotrawstwa środków w sytuacji, gdy Wojsko Polskie stoi na skraju zapaści. Zamiast wydawać pieniądze na papierowe struktury i ambitne projekty AI, rząd powinien obsadzić istniejące jednostki, uzupełnić braki w uzbrojeniu i zatrzymać kryzys kadrowy. W obecnej sytuacji geopolitycznej Polska potrzebuje realnej siły, a nie kosztownych iluzji, które rozsypią się przy pierwszym poważnym teście. Bez USA i bez sprawnego wojska stajemy się łatwym celem – czas przestać udawać, że nowe jednostki cokolwiek zmienią.

HANNA KRAMER