Kolejny państwowy gigant ujawnia wyniki audytu. Prokuratura bada covidowe zakupy

Materiały z audytu dotyczącego zakupów sprzętu medycznego zostały przekazane do prokuratury, która prowadzi postępowanie w tej sprawie. Skierowano także dwa zawiadomienia do prokuratury w wyniku kontroli przeprowadzonej w KGHM ZANAM.

KGHM poinformował, że podejmuje wszelkie działania, aby zapewnić transparentność i rzetelność w zarządzaniu swoimi projektami i inwestycjami. „Obecnie w KGHM trwają analizy prawne dotyczące możliwości podjęcia konkretnych działań prawnych, w szczególności złożenia zawiadomień o możliwości popełnienia przestępstwa na szkodę KGHM oraz zainicjowania postępowań prawnych o naprawienie szkody” — podała spółka.

Audytom poddane zostały następujące obszary działalności Grupy Kapitałowej KGHM:

• zakupy towarów, które miały służyć przeciwdziałaniu pandemii COVID-19,
• procesy zakupu i zarządzania farmami fotowoltaicznymi,
• finansowanie klubu piłkarskiego Zagłębie Lubin,
• funkcjonowanie Oddziału Zakład Hydrotechniczny KGHM,
• działalność aktywów zagranicznych, w tym szczególnie w grupie KGHM International
• działalność Fundacji KGHM Polska Miedź,
• procesy zakupowe w KGHM ZANAM S.A.,
• usługi marketingowe i sponsoringowe.

„KGHM jest w trakcie wdrażania zaleceń pokontrolnych. Głównym celem jest przede wszystkim naprawienie konsekwencji wykrytych nieprawidłowości” — podała spółka we wtorkowym komunikacie. Pierwsze wnioski z przeprowadzonych audytów wskazują na wiele nieprawidłowości, w tym:

• brak właściwego nadzoru właścicielskiego,
• błędy zarządcze,
• realizowanie celów niezwiązanych z działalnością KGHM,
• brak stosowania obowiązujących procedur oraz Kodeksu Etyki Grupy Kapitałowej KGHM Polska Miedź S.A.

Zakupy covidowych maseczek bada prokuratura

„Audyt dotyczący zakupów środków ochrony indywidualnej w Chinach wykazał, że KGHM, mimo posiadanych kontaktów handlowych i doświadczenia międzynarodowego do przeprowadzenia zakupów, realizował te zakupy przede wszystkim od dwóch firm pośredniczących” — czytamy w oświadczeniu miedziowego giganta.

Kluczowe wnioski wynikające z kontroli wskazują na ogromne wzrosty przychodów tych firm w 2020 roku, co sugeruje, że firmy te nie zajmowały się wcześniej działalnością na taką skalę. Wykazano, że spółka, korzystając z tych pośredników, kupowała droższe materiały medyczne, w tym maseczki, niż te same środki ochrony nabywane wcześniej bezpośrednio od zagranicznych dostawców. Zakupy te stanowiły około 80 proc. całkowitych wydatków na materiały medyczne w tamtym czasie, co prowadziło do wyższych kosztów. Stwierdzono również brak zaangażowania kluczowych pracowników KGHM, którzy specjalizowali się w kontaktach i zakupach na rynku chińskim oraz brak stosowania formalnych procedur w procesie zakupowym.

– Audyt wykazał, liczne uchybienia w procesie zakupów covidowych. Sprawę bada prokuratura, my wyciągamy wnioski, by do takich sytuacji nie dochodziło w przyszłości. Wyniki wszystkich audytów i kontroli traktujemy bardzo poważnie, analizujemy pod katem prawnym i na tej podstawie będziemy podejmować decyzje dotyczące dalszych kroków – mówi Piotr Krzyżewski, wiceprezes zarządu KGHM ds. finansowych.

Jak podano, audyt wydatków KGHM Polska Miedz na sponsoring, marketing i reklamę jeszcze trwa, a pierwsze wnioski wskazują, że działania były prowadzone bez nadzoru, a część środków przekazywano podmiotom, które nie spełniały warunków wynikających z przyjętych praktyk dotyczących sponsoringu.

„W latach 2022-23, a szczególnie w okresie przedwyborczym, w KGHM doszło do skokowego wzrostu wydatków na sponsoring. W 2022 roku budżet sponsoringu wynosił 51,6 mln zł a w 2023 roku już ponad 54 mln zł, co oznaczało ponad 100 proc. wzrostu w stosunku do roku 2016 i ponad 50 proc. wzrostu w stosunku do roku 2021” – napisano.

Nieprawidłowości w ZANAM

W przypadku kontrolowanej przez KGHM spółki ZANAM (jeden z największych w Polsce producentów maszyn i urządzeń dla sektora górniczego) złożono zawiadomienia o podejrzeniu możliwości popełnienia przestępstwa, polegającego na podjęciu działań prowadzących do niekorzystnego rozporządzenia mieniem spółki, poprzez wpływ na proces wyboru wykonawców w ramach prowadzonych projektów zakupowych.

Równocześnie, w wyniku poczynionych innych czynności kontrolnych, wobec trzech innych pracowników KGHM ZANAM uzyskano materiał pozwalający na zawiadomienie o podejrzeniu możliwości popełnienia przestępstwa, polegającego na działaniu i zaniechaniu wbrew spoczywającym na wymienionych osobach obowiązkach, a także przekroczeniu udzielonego upoważnienia do działania, czego skutkiem jest wyrządzenie szkody spółce wielkiej wartości.

Rekordowe wydatki w roku wyborczym

Audyt wykazał skokowy wzrost wartości darowizn udzielonych przez Fundację KGHM Polska Miedź w latach 2022-2023. W 2021 roku przyznano darowizny na kwotę blisko 20 mln zł, jednak już w 2022 roku suma ta wzrosła do 34 mln zł (o 70 proc. więcej). Natomiast w 2023 roku Fundacja przekazała darowizny na kwotę prawie 57,7 mln zł, co oznacza wzrost o 165 proc. w porównaniu z rokiem 2021 i o 56 proc. w stosunku do 2022 roku.

„Analiza wykazała, że w kontrolowanym czasie z roku na rok coraz więcej środków trafiało do podmiotów spoza Dolnego Śląska. O ile w 2016 roku aż 90 proc. darowizn dotyczyło regionu, w którym działa KGHM, to w 2023 roku było to jedynie 45 proc.” — czytamy w raporcie.

Fundacja zwiększyła także wsparcie dla jednostek ochotniczej straży pożarnej z całej Polski. W roku 2023 wydano więc łącznie na OSP ok. 9,3 mln zł w porównaniu do ok. 193 tys. zł w r. 2016 – oznacza to wzrost o ponad 48 razy — ponad 4800 (cztery tysiące osiemset) procent. Wsparcie OSP wiązane bywało z oficjalnymi uroczystościami symbolicznego przekazania środków z udziałem polityków ówczesnej opcji rządzącej.

Wśród dofinansowanych przez Fundację KGHM w r. 2023 projektów znalazły się także społeczne kampanie edukacyjno-promocyjne czy kampanie informacyjno-edukacyjne na łączną kwotę 5,43 mln zł. Kwota ta trafiła do 4 beneficjentów: Fundacja Rzeczypospolitej Polonika w Warszawie 550 tys. zł, Stowarzyszenie Pokolenie w Katowicach 400 tys. zł, Fundacja Niezależne Media w Warszawie 900 tys. zł, Fundacja AMF w Warszawie 580 tys. zł, Stowarzyszenie Pokolenie w Katowicach 3 mln zł. Były to kampanie informacyjne zachęcające do udziału w planowanym ogólnopolskim referendum. Spółka podkreśla, że wzrost środków przekazywanych przez Fundację budzi wątpliwości co do przejrzystości i celowości wydatkowania.

Analiza działalności Zagłębia Lubin

Kontrola działalności klubu piłkarskiego Zagłębie Lubin ujawniła problemy finansowe oraz brak dyscypliny budżetowej, a kluczową kategorią kosztów, w której odnotowano najwyższe wzrosty i przekroczenia budżetu były wynagrodzenia wypłacane zawodnikom szczególnie w roku 2023. Tylko w roku 2023 łączny wzrost kosztów (wg opublikowanych Sprawozdań Finansowych) wynosił łącznie ok. 18,5 mln zł (w stosunku do roku 2022).

Klub podjął nadmierne ryzyko planując bardzo istotne wydatki, nieposiadające pokrycia w budżecie, co wiązało się z dużym ryzykiem biznesowym. Skutkowało to koniecznością wykorzystania środków przekazanych przez KGHM na inwestycje dot. rozbudowy infrastruktury sportowej wykorzystywanej do szkolenia młodzieży w ramach Akademii Piłkarskiej. W konsekwencji inwestycje te nie mogły zostać zrealizowane.