Gotowy jest projekt szczegółowych przepisów dotyczących między innymi wyznaczania żołnierzy na stanowiska służbowe. Proponowane rozwiązania mają zwiększyć skuteczność systemu zarządzania kadrami sił zbrojnych, pozwolić na sprawne obsadzanie stanowisk przez odpowiednio przygotowanych żołnierzy oraz zapewnić klarowne zasady ich rozwoju zawodowego.
Obowiązująca od 23 kwietnia 2022 roku ustawa o obronie ojczyzny określiła ogólne zasady wyznaczania żołnierzy na stanowiska służbowe oraz zwalniania z nich. Zgodnie z jej zapisami wymogiem niezbędnym do wyznaczenia na pierwsze stanowisko podporucznika, kaprala lub szeregowego zawodowego jest zdobycie odpowiedniego wykształcenia. W przypadku korpusu oficerskiego konieczne jest posiadanie tytułu zawodowego magistra, podoficerskiego – wykształcenia średniego lub średniego branżowego, a szeregowych zawodowych – wykształcenia podstawowego, gimnazjalnego, zasadniczego zawodowego lub zasadniczego branżowego.
Obecnie MON przygotowało projekt szczegółowych przepisów w tej sprawie. Określają one m.in. wymagania niezbędne do: wyznaczenia na kolejne stanowiska służbowe, zasady zaszeregowania do wyższych stopni, czasowego powierzenia obowiązków służbowych oraz tryb przenoszenia żołnierzy zawodowych do dyspozycji.
Najlepszy z najlepszych
Zgodnie z przepisami wyznaczenie żołnierza zawodowego na stanowisko służbowe następuje w drodze decyzji stosownie do potrzeb sił zbrojnych oraz w zależności między innymi od oceny zawartej w opinii służbowej oraz wymogów i kwalifikacji określonych w karcie opisu stanowiska służbowego. – Cały system jest oparty na założeniu, że wyznaczenie na wyższe stanowisko służbowe, które jest związane z mianowaniem na wyższy stopień, musi być poprzedzone odbyciem odpowiedniej formy doskonalenia zawodowego w zależności od stanowiska, na jakie żołnierz ma zostać wyznaczony – mówią przedstawiciele MON-u.
W przypadku żołnierzy korpusu szeregowych niezbędne jest ukończenie kursu doskonalącego mającego na celu podniesienie kwalifikacji lub uzupełnienie wiedzy niezbędnej na danym stanowisku. Podobnie jest w przypadku podoficerów młodszych (od kaprala do młodszego chorążego) awansujących w ramach tej grupy. Awans do grupy podoficerów starszych (od chorążego do starszego chorążego sztabowego) wiąże się z koniecznością zaliczenia kursu kwalifikacyjnego.
Przy awansach oficerskich na porucznika lub kapitana, a także na podpułkownika i pułkownika jest wymagane ukończenie kursu doskonalącego lub kwalifikacyjnego. Większość kandydatów na majorów (wyłączone są na przykład stanowiska na uczelniach wojskowych i w instytutach badawczych) musi mieć z kolei ukończone studia podyplomowe lub posiadać stopień naukowy doktora. Od stopnia etatowego generała brygady jest wymagane natomiast ukończenie podyplomowych studiów z polityki obronnej.
Poza obligatoryjnymi wymaganiami przepisy wskazują także na kryteria fakultatywne brane pod uwagę przy wyznaczaniu żołnierza na dane stanowisko. Liczyć się więc mogą: staż służby w wojsku i innych formacjach mundurowych, znajomość języków obcych, sprawność fizyczna i stan zdrowia czy dane dotyczące karalności (w tym w ramach odpowiedzialności dyscyplinarnej). W ramach wyboru kandydata na dane stanowisko przepisy dopuszczają zorganizowanie kwalifikacji, do której dowódcy jednostek oraz ich przełożeni będą mogli zgłaszać kandydatów. – Rozwiązania te mają na celu zapewnienie równego dostępu żołnierzy zawodowych do wyższych stanowisk służbowych, stosując przy tym zasadę wyboru „najlepszego kandydata z najlepszych” – informuje MON.
Awans bez zmiany stanowiska i cz.p.o.
W propozycji przepisów zawarto również zasady przeszeregowania żołnierzy, czyli nadania im wyższych stopni w ramach zajmowanego stanowiska służbowego. Będzie to możliwe tylko w przypadku tych stanowisk, dla których określono kilka stopni wojskowych (przykładowo oficerowie młodsi od podporucznika do kapitana). Każdy taki awans będzie uzależniony między innymi od spełnienia przez żołnierza wymagań ustawowych, w tym odpowiedniego stażu służby i oceny z opiniowania. Awansować więc będzie można żołnierza z minimum trzyletnim stażem służby na danym stanowisku i w posiadanym stopniu oraz co najmniej z dobrą ocenę z opiniowania lub odpowiednio dwa lata służby z oceną wzorową. Według projektu dowódcy jednostek będą zobligowani do występowania z wnioskami o mianowanie: 3 maja, 15 sierpnia oraz 11 listopada, ewentualnie w innych terminach za zgodą szefa MON-u.
W projekcie określono także zasady powierzania żołnierzom czasowego pełnienia obowiązków. Aby uniknąć dublowania się zadań, nie będzie to możliwe w sytuacji, gdy żołnierz wykonuje już takie zadania na innym stanowisku lub gdy na danym stanowisku czasowe obowiązki pełni inny żołnierz. Propozycje przepisów wprowadzają ponadto zasadę, że żołnierz wyższy stopniem nie może podlegać żołnierzowi niższemu stopniem. W wyjątkowych przypadkach szeregowym będzie można powierzyć czasowe pełnienie obowiązków służbowych na stanowisku podoficerskim, jeżeli nie będzie się z tym wiązał – jak zapisano w projekcie – stosunek przełożeństwa nad podoficerami. Analogiczne rozwiązanie będzie dotyczyło podoficerów mających pełnić obowiązki na stanowisku przewidzianym dla oficerów do majora włącznie.
Antynepotyzm i dyspozycja
W projekcie doprecyzowano tzw. kwestie antynepotyczne, które jako nowość wprowadziła ustawa o obronie ojczyzny. Mają one zapobiec powstawaniu zależności służbowej między osobami spokrewnionymi albo pozostającymi we wspólnym pożyciu. Propozycje zakładają, że żołnierz będzie musiał złożyć oświadczenie, że w wyniku wyznaczenia go na dane stanowisko nie wystąpi stosunek podległości służbowej. – W przypadku natomiast powstania takiego stosunku w trakcie pełnienia służby przez żołnierza, na przykład w wyniku zatrudnienia członka jego rodziny w jednostce, będzie wszczynana procedura przeniesienia służbowego danego żołnierza do innej jednostki – wyjaśnia MON.
Projektowane przepisy uściślają także sytuacje, w których żołnierz będzie przenoszony do dyspozycji (zgodnie z ustawą o obronie jest to wspólna nazwa dla dotychczasowych pojęć: dyspozycja oraz rezerwa kadrowa). Dotyczy to m.in. przypadku: skierowania żołnierza na naukę, gdy po jej ukończeniu będzie planowane wyznaczenie go na inne stanowisko; złożenia przez żołnierza wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego w wymiarze ponad jednego roku oraz podjęcia pracy w strukturach międzynarodowych. Żołnierz przejdzie do dyspozycji także wtedy, gdy będzie przewidziane wyznaczenie go na inne stanowisko służbowe lub w sytuacji oddelegowania go do pełnienia obowiązków w urzędzie krajowym obsługującym organ władzy publicznej, w którym są wykonywane zadania związane z obronnością.
Propozycje nowych przepisów odnoszą się również do kwestii dokonywania corocznej oceny sytuacji kadrowej. Jej wyniki będą zawierały m.in.: zestawienie wakujących kluczowych stanowisk oraz propozycje ich ukompletowania, listę żołnierzy zawodowych osiągających najlepsze rezultaty w służbie wraz ze wskazaniem ścieżki dalszego ich rozwoju zawodowego, a także wykaz potrzeb szkoleniowych w odniesieniu do studiów, kursów kwalifikacyjnych i doskonalących oraz szkolenia językowego. – Zaproponowane rozwiązania mają na celu utworzenie efektywnego systemu zarządzania zasobami osobowymi w Siłach Zbrojnych RP oraz sprawnego obsadzania stanowisk służbowych odpowiednio przygotowanymi żołnierzami zawodowymi – uzasadniają przedstawiciele MON-u.
polska-zbrojna.pl
